‘Het’ land is moe – en daarmee wordt het westen bedoeld – is de titel van een boek van wijlen Tony Judt, één van de meest befaamde hedendaagse politicologen. Hij beschrijft hoe wij in onze sociale democratieën onderweg het noorden zijn verloren, en niet meer overtuigd zijn van onze eigen waarden, zoals zekerheid en solidariteit.

Het zal niet verwonderen dat ook ons landje moe is. Het is niet de eerste pandemie, het is niet de eerste energiecrisis, het is niet de eerste inflatieperiode. En al die problemen zijn geïmporteerd, België heeft ze niet eigenstandig veroorzaakt. Het was niet anders met de Spaanse Griep (1917), de oliecrisis en het alternatief van de kernenergie (1973) of de daaropvolgende economische crisis (tot 1985). Maar de vorige crisissen hebben we uit ons geheugen gewist, of we waren toen nog niet geboren. Het is nù dat we leven, en nù dat we mistevreden zijn, of integendeel, nù dat we zeggen dat we niet mogen klagen.

Hoe dan ook, bij elke ‘aanval’ van een land door een probleem dat van buiten komt, telt in hoofdzaak één ding, zoals bij elke ziekte van een mens: zijn weerstand, zijn ‘resiliëntie’, zijn conditie. Elk land heeft de verantwoordelijkheid om daar zelf in de eerste plaats voor te zorgen, zeker als het een rijk land is. Wij zijn een rijk land, maar een arme Staat. Waarom dat zo is, vergt een heel boek. Maar het probleem duurt sedert lang. Het land is niet in conditie, het heeft niet zoveel weerstand.

Enkel door het rente-infuus van de Europese Centrale Bank houdt België vandaag stand. Nu Christine Lagarde laat uitschijnen dat die lage rente – ook omwille van de inflatietrom die zich roert – niet voor eeuwig is, komt er weer een tijdperk van begrotingsdiscipline op ons af. Eens het risico van hoge inflatie en rente zich aankondigde aan de horizon, was er nog veel tijd.

Ik heb de eerste keer de alarmbel geluid voor de premier in het Parlement in het voorjaar 2021 (zie mijn nieuwsbrief van begin juli, of mijn podcast #DagKoen over hoe we een budgettaire crisis kunnen vermijden). Toen waren we echter nog met corona bezig, en vergaten gemakshalve de energieprijzen. Nu zijn we bezig met de energieprijzen, en binnenkort zijn we een jaar verder en zullen we eens naar de inflatie en de rente kijken.

Het doet me denken aan een boek van John Williams ‘Butcher’s Crossing’. De ‘trappers’ zijn zo gulzig – verleid als ze zijn door de mogelijkheid om nog snel een paar duizend buffels te vellen en te villen in de vallei – dat ze zich voor de winter laten insneeuwen. Als ze in de vroege lente – overladen met huiden – terugkeren naar de stad, is niemand nog geïnteresseerd want de markt voor huiden is inmiddels ingestort. Zelfs too much kan too late zijn. Alleen anticipatie laat toe de juiste maat op het juiste moment te houden.

Met andere woorden, wie steevast angst heeft om te vroeg gelijk te hebben, zal zijn gram veelal later ook niet halen, want dan is het dikwijls al te laat. Kijk maar naar de verplichte vaccinatie in de zorg, of naar de verplichte vaccinatie tout court.
#DeWeekvanGeens: 26 januari tot 4 februari