Onlangs veroorzaakten Bezos en Branson ophef door, weliswaar op eigen kosten, elk op hun beurt en met veel heisa, een kort ruimtetripje te maken.

Toen ik naar iets wat leek op oer-oude bomen zat te kijken, dacht ik plots aan een artikel over Magellaan: het bracht zijn tocht rond de wereld van precies vijfhonderd jaar geleden in herinnering, uit 1521. Dat is zelfs nog 300 jaar vroeger dan de dood van Napoleon, in 1821.

Van de oorspronkelijke bemanning van 245 koppen die in 1519 met 5 boten uit Sevilla afvoer, kwam slechts één schip aan, met 18 of 19 overlevende bemanningsleden. Ze gingen onmiddellijk kaarsjes branden in de kerk, omdat ze dat beloofd hadden als ze levend aankwamen. Magellaan zelf kon de reis niet voltooien omdat hij in het voorjaar van 1521 in Cebu (Filippijnen) werd gedood door plaatselijke bewoners. Wilde hij ze bekeren of er de Spaanse heerschappij vestigen? Of beide?

Magellaan was een Portugees die voer onder Spaanse vlag. Hij had veel ‘migranten’ aan boord omdat de Spanjaarden zelf de reis riskant vonden. Tussen Vuurland en het vaste land van Zuid-Amerika vond Magellaan na vele maanden zoeken ‘zijn’ straat (van Magellaan) waardoor eindelijk — proefondervindelijk — zou kunnen worden bewezen dat de aarde rond was.

Magellan zette vervolgens koers naar de Molukken die al eerder — maar dan van de andere kant — waren ontdekt. Dat stuk van de reis duurde veel langer dan gedacht, Magellaan had de grootte van de Stille Oceaan zwaar onderschat. De zuidpunt van Afrika die hij al bij eerdere vaarten had gerond, bereikte hij dus zelf niet meer. Zijn laatste kapitein Elcano kon de reis afmaken, en kreeg van keizer Karel V een riant pensioen. Rusten kon Elcano niet, en enige tijd nadien al koos hij opnieuw de volle zee. Deze keer liep ook zijn reis slecht af.

Magellaan was zeker geen doetje. Maar goed ook want muiterij, schipbreuk en scheurbuik waren zijn deel. Zijn mannen stichtten af en toe moord en brand, en Magellaan zal daar niet altijd vreemd aan geweest zijn. Op de Filippijnen wordt de heerser die Magellaan liet doden, een zekere Lapu-Lapu, in 2021 trouwens bijzonder geëerd met een nieuw drie meter hoog standbeeld. Om maar te zeggen dat de held van de énen niet de held is van de anderen, en dat daar zonder twijfel, in beide gevallen, goede redenen voor zijn.

Verre van mij dus om Bezos en Branson te veroordelen, en hen te vragen een voorbeeld te nemen aan Magellaan. De ruimtevaartwereld doet dat trouwens al, want een NASA-ruimtevaart sonde op Venus werd in 1989 naar Magellaan genoemd.

Toch vond ik het onbehaaglijk dat Bezos en Branson op eigen houtje een bijzonder kostelijk ruimtetripje maakten — en Bezos het dan nog nodig oordeelde om te zeggen dat hij dat te danken had aan de inzet zijn werknemers. Ergens, zo hoop ik, zijn er nog fatsoensgrenzen aan de pretentie die de mix van prestigedrang en verveling kan veroorzaken.