Vandaag worden de stemmen geteld in een filiaal van Amazon, het meest succesvolle internetbedrijf in de wereld: gaan de werknemers zich aansluiten bij de vakbond van hun sector of niet?

“Ik sta vanaf ‘s ochtends om 7u15 tot 17h45u ‘s avonds pakjes te maken”, zei een werknemer van Amazon gisteren in Terzake, “met twee korte pauzes in de loop van de dag”. “Als ik ‘s avonds thuis kom”, vervolgde hij, “ben ik lusteloos, en kan ik soms nog enkel in de zetel liggen, en iets drinken, zelfs niet eten”. Hij gaf aan pijn te hebben in polsen en benen.

We zijn 2021. De plaats is Bessemer, in de staat Alabama in de VS, in een groot filiaal van pakjesleverancier Amazon. De leiding van het bedrijf probeert te voorkomen dat de vakbond vandaag voet aan de grond krijgt. Daarover krijgen de werknemers de kans om te stemmen. President Biden reageerde al dat het aan de werknemers is om dat te beslissen, en aan de werknemers alleen.

Ik was in de Verenigde Staten op het moment dat, in het begin van de jaren 80, Ronald Reagan 9.000 luchtverkeersleiders ontsloeg omdat ze staakten. Hij verving hen door militaire luchtverkeersleiders. Reagan nam een enorm risico en won. Thatcher deed in 1984 hetzelfde toen ze de mijnwerkersstaking in de genationaliseerde kolenindustrie ‘bedwong’. Het neoliberalisme kreeg de vrije loop in de Anglo-Amerikaanse wereld.

Omdat de Franse revolutie in 1791 de vrijheid van vereniging verbood (en dus ook de vrijheid om zich te syndiceren en te staken), duurde het nog tot het einde van de 19e eeuw alvorens mensonwaardige arbeidsomstandigheden geleidelijk konden worden verbeterd.

De late reactie op de bloedig neergeslagen stakingen van 1886-1887 in Luik, Fleurus en Charleroi, die vele tientallen doden kostte, kwam er pas bij de eeuwwisseling met de wet op de beroepsverenigingen (1898) en de wet op de arbeidsovereenkomst (1900). Na de invoering van de sociale zekerheid (1944) en de wet op de organisatie van het bedrijfsleven (1948) werd bij ons een evenwicht bereikt, dat men het 'Rijnlandmodel' noemt.

Ook al werd bij ons de kool- en staalindustrie sterk afgeslankt in de jaren 1970 en ‘80, om duidelijke economische redenen, toch bleef het collectief overleg tussen werknemers en werkgevers tot op vandaag de rode draad die ingrijpende maatregelen en modernisering toeliet.

De band tussen de premiers Martens en Dehaene, gouverneur van de Nationale Bank Fons Verplaetse en de Christelijke Vakbond waren de motor van ons sociaal-economisch beleid in de jaren ‘80 en ‘90.

Moet het stakingswapen uiteraard met grote omzichtigheid worden gehanteerd, dan slaat de slinger in de Verenigde Staten – soms veel – te ver door in de andere richting. Ironie: Amazon negotieert collectieve arbeidsovereenkomsten in Europa, niet in de VS.

Amazon zal dus moeten verdragen dat de werknemers in Alabama vandaag stemmen of ze zich willen syndiceren en collectieve arbeidsovereenkomsten sluiten, zonder dat Amazon ongeoorloofde druk mag uitoefenen – bijvoorbeeld door tot op de toiletten toe anti-vakbondpropoganda te verspreiden.

De rechten van de mens zijn er ook en in het bijzonder voor de arbeidsomgeving. Het kind, de vrouw, de opiniemaker, en wij allemaal, we worden beschermd door talloze verdragen inzake mensenrechten, maar laat ons nooit de rechten van de werknemer vergeten. Het gaat immers om haar/zijn broodwinning, om haar/zijn vastheid van betrekking en om haar/zijn bestaanszekerheid. Dat is, het gaat om haar of zijn, en dus onze toekomst.

Jeff Bezos probeert veel toekomst en zelfs ‘ruimte’ te maken met de 200 miljard dollar die hij waard is. Maar hij moet ervoor open staan om dit stuk van zijn toekomst in overleg met zijn werknemers ‘gezamenlijk’ te maken. Dat pas is goed ondernemerschap.