Onlangs bracht het Comité ter Preventie van Foltering (CPT) een tussentijds rapport uit over de detentieomstandigheden in België. In dat kader bracht Minister van Justitie, Koen Geens, een bezoek aan de Raad van Europa in Straatsburg. Het CPT toont zich tevreden over de geleverde inspanningen om de overbevolking terug te dringen maar dringt aan op verdere maatregelen.

Overbevolking zakt verder

Het CPT bevestigt dat er een felle verbetering valt op te merken wat betreft de overbevolking in het algemeen. Vandaag is dit gezakt tot 12 procent. Op het moment van het bezoek, begin 2017, was dat 16 procent en bij het aantreden van de Minister was dat nog boven de 24 procent. Op het moment van het bezoek van het CPT waren er 10800 gedetineerden, daar waar er vandaag 10350 personen in de cel verblijven. Evenwel blijft de aandacht voor de context in Brussel hoog. Sint Gillis kampt nog steeds met een overbevolking van 50 procent. Delen van Vorst werden gesloten. De nodige vergunningen voor de bouw van de gevangenis in Haren werden bekomen. Volgens het CPT mag er niet enkel een capaciteitsuitbreiding gebeuren om de overbevolking in te dijken. De Minister is dan ook gesterkt in zijn politiek om de populatie in te dijken (op 3 jaar tijd 1500 gedetineerden minder) naast een vervanging van oude gebouwen.  

Masterplan goedgekeurd in 2016 

 Nadat er de afgelopen jaren reeds 5 nieuwe instellingen openden zullen er in de komende jaren verdere inspanningen worden geleverd om nieuwe gebouwen te openen die voldoen aan de hedendaagse normen. In 2016 werd er een nieuw masterplan gevangenissen en internering goedgekeurd door de regering. Er openen 2 Forensisch Psychiatrische centra, 3 nieuwe gevangenissen, enkele half open instellingen en transitiehuizen. Er wordt gewerkt aan de wettelijke basis om de transitiehuizen te verwezenlijken. Deze wet wordt momenteel behandeld in het parlement. 

Focus op zorg 

In 2013 zaten er nog 1200 geïnterneerden in de gevangenis, vandaag is dat teruggedrongen tot 560. Er zal steeds een categorie geïnterneerden in de gevangenis verblijven gezien er nog geen zekerheid over deze personen hun status bestaat. Het CPT juicht deze evolutie toe maar vermeldt daarnaast ook dat de psychiatrische annexen in de gevangenissen onvoldoende bemenst zijn. De Minister van Justitie pleit al sinds zijn aantreden in 2014 om de gezondheidszorgen voor gedetineerden over te hevelen naar Volksgezondheid (op basis van een memorandum uit 2012 van de reflectiegroep Zorg en Detentie). Er wordt voorgesteld deze dienst onder leiding van een medisch geschoolde directeur te plaatsen. De Minister heeft een trouwe gesprekspartner aan zijn collega Minister De Block. Op het vlak van het interneringsbeleid hebben zij deze stappen al samen gezet. Er zijn bijzondere zorgunits gekomen en de interneringswet is in werking getreden. In 2018 wordt de grens van de RIZIV-enveloppe opgeheven waardoor de medische kosten voor een geïnterneerde persoon voortaan op dezelfde wijze worden gefinancierd als voor ieder ander persoon op wie het algemeen regime van de ziekteverzekering van toepassing is. Dit betekent dat alle kosten die in de reguliere gezondheidszorg terugbetaalbaar zijn, voortaan ook terugbetaalbaar zullen zijn voor de geïnterneerde persoon en dus ten laste worden genomen door het RIZIV. Voor deze groep van geïnterneerde personen betaalt de FOD Justitie voortaan het remgeld.

Minimale dienstverlening 

Het overleg, zowel met de vertegenwoordigers van de vakbonden van het gevangenispersoneel als met de regeringspartners, met betrekking tot de gegarandeerde dienstverlening bevindt zich in een finale fase. De regering zal haar engagement nakomen om tijdens de lopende regeringsperiode een initiatief te concretiseren dat er in voorziet dat ook tijdens periodes van staking van het gevangenispersoneel minimale rechten van gedetineerden gewaarborgd blijven.

Het rapport maakt gewag van racistische opmerkingen door personeel in bepaalde gevangenissen. Dit wordt niet getolereerd en wie hierop betrapt wordt krijgt een tuchtsanctie. In het rapport werd ook onderzoek gedaan naar detentieomstandigheden in politiecellen, dat valt buiten de bevoegdheid van de Minister van Justitie.