Exact een jaar geleden stelde Minister van Justitie Koen Geens een tweede Justitieplan voor waarin hij zijn ambitie uitsprak om de het burgerlijk recht, economisch recht en strafrecht, die vaak nog dateren uit de tijd van Napoleon, grondig te moderniseren. Een jaar later is die ambitie voor meer dan 80% uitgevoerd. De andere hervormingen zijn dan weer in volle voorbereiding.
1. Burgerlijk recht: meer solidariteit in sterk veranderde samenleving
Het Burgerlijk recht regelt het leven van ieder van ons, van de wieg tot het graf. Het geeft mensen een leidraad hoe met elkaar om te gaan. De oude wetboeken zijn gebaseerd op de samenleving van de 19e eeuw. Het hoeft niet gezegd te worden dat die niet te vergelijken valt met onze huidige samenleving. De maatschappij verandert en de relaties die we aangaan zijn niet meer dezelfde als in de tijd van Napoleon.
Het Nieuwe erfrecht
Het erfrecht regelt de gevolgen van een van de meest bepalende momenten in het leven van de burgers: een overlijden. Een goed erfrecht moet dan ook de belangen van de erflater en de verschillende erfgenamen erkennen en afwegen. Het moet een sereen kader bieden om die belangen met elkaar te verzoenen en conflicten te vermijden.
Het nieuwe erfrecht treedt op 1 september 2018 in werking en focust zowel op de familiale solidariteit als op meer beschikkingsvrijheid. Een globale erfovereenkomst zorgt dat nabestaanden voor het overlijden kunnen samenzitten om eensgezind met alle partijen een erfovereenkomst op te maken. Door het voorbehouden erfdeel los te koppelen van het aantal kinderen, krijgt de erflater meer vrijheid om eenzijdig bij testament of bij schenking over de verdeling van zijn of haar erfenis te beschikken.
Het Huwelijksvermogensrecht werd goedgekeurd op de ministerraad van 1 december 2017 en zou tegelijkertijd met het nieuwe erfrecht in werking treden. Ook in deze hervorming wordt gefocust op solidariteit in vrijheid.
Een aantal wetsontwerpen rond burgerlijk recht, die samengevoegd werden in een wet diverse bepalingen, werden in eerste lezing goedgekeurd op de ministerraad van 20 juli en zullen volgend jaar in werking treden. Dit groot ontwerp omvat onder meer de digitalisering van de burgerlijke stand, een modernisering van de naamwetgeving, een verbetering van de inzage in adoptiedossiers, de hervorming van de mede-eigendom, de hervorming van de bemiddeling en enkele kleine reparaties van de nationaliteitswet.
Minister Geens start voor een aantal wetsontwerpen een publieke consultatieronde omtrent een aantal fundamentele deelgebieden van het burgerlijk recht. Zo krijgt de burger de kans om opmerkingen op wetteksten online door te geven. Voor het goederenrecht, verbintenissenrecht en bewijsrecht start de publieke consultatieronde morgen, 7 december. Dit is een primeur in België.
2. Justitie stimuleert ondernemerschap
De hervormde insolventiewet treedt op 1 mei 2018 in werking. Het stigma van een faillissement moet hiermee verdwijnen: een tegenslag mag niet langer het einde betekenen en het ondernemerschap moet worden gestimuleerd. Ook de vzw, de vrije beroepen en de landbouwers kunnen in de toekomst beroep doen op het nieuw insolventierecht.
Nog voor het Kerstreces begint in de commissie voor handels- en economisch recht de bespreking van de hervorming van het ondernemingsrecht. De hervorming van het vennootschapsrecht zal in 2018 volgen.
3. Strafwet: naar een rechtvaardigere en efficiëntere justitie
Op 19 januari 2016 keurde de Ministerraad de hervorming van het eerste deel van het Strafwetboek goed. Hierin beoogt de minister een accurate, eenvoudigere en coherente wetgeving. Boek I van het Strafwetboek treedt in werking zodra de bepalingen van Boek II van het Strafwetboek worden aangenomen. De modernisering van het tweede boek en het Wetboek Strafuitvoering wordt momenteel besproken. Het Wetboek Strafvordering werd onder de loep genomen door een groep experten, en zal eerstdaags aan de Regering worden voorgelegd.