De gevangenisstraf is de meest bestraffende en sociaal ontregelende straf. De collaterale detentieschade die zij teweeg brengt wordt vaak onderschat, ook ten aanzien van de vergeten slachtoffers uit de familiale omgeving van de gedetineerden.

De aard van het gevangenisregime is een belangrijke factor wat deze detentieschade betreft en kan een zware hypotheek leggen op de re-integratie van de gedetineerde. Opdat deze doelstelling zou bereikt worden, dient maximaal ingezet te worden op de differentiatie in de gevangenisregimes. De Minister van Justitie, Koen Geens, is verheugd dat de regering zich reeds bereid heeft getoond om binnen Masterplan III te opteren voor een variëteit aan penitentiaire infrastructuurprojecten om die gedifferentieerde regimes zich nog meer te laten ontwikkelen.

Dat dergelijke aanpak loont, toont het “B-leave programma” in de gevangenis van Ruiselede aan. “B-leave” loopt sedert 1995 en richt zich op gedetineerden die door druggerelateerde misdrijven in de gevangenis zijn beland. In groepen van 15 tot 20 gedetineerden kiezen ze er zelf voor om aan hun problemen te werken in een programma dat 8 maanden duurt. Wie deelneemt, ondertekent een deelname-contract. In dit contract zijn basisafspraken omtrent zelfzorg, attitude en gedrag opgenomen. Het programma is samengesteld uit tewerkstellingsactiviteiten en een pallet van begeleidingsactiviteiten zoals die ook in therapeutische centra buiten de gevangenissen voorkomen. Gedetineerden die het programma “B-leave” in het PLC Ruiselede volgden hervallen veel minder in verslavingsproblematiek.

Binnen het Masterplan III, goed te keuren door kern, zijn er engagementen genomen om verder in te zetten op dit soort kleinschalige detentievormen. Er worden 100 plaatsen extra voorzien in bestaande strafinrichtingen (50 in Ruiselede en 50 in Jamioulx). Daarnaast worden tevens pilootprojecten voorzien in transitiehuizen die op nog kleinere schaal zullen functioneren en meer geïntegreerd zullen zijn in het sociaal weefsel.

Meer gedetineerden zullen naar hun strafeinde toe zo de overgang kunnen maken van een klassiek gesloten gevangenisregime naar een detentievorm die hen intensiever begeleidt op hun parcours naar maatschappelijke re-integratie. Ervaringen in het buitenland tonen aan dat dergelijke initiatieven bovendien op significante wijze bijdragen tot het reduceren van recidive.

Het PLC Ruiselede waar de uitzending van het Canvas-programma 'Radio Gaga' van vandaag werd opgenomen, is een kleinschalige open inrichting voor mannelijke gedetineerden die zich in hun detentieparcours op maximum twee jaar voor hun toelaatbaarheidsdatum voor een voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Deze gedetineerden zijn gescreend als niet-vluchtgevaarlijk, leven in groepsverband en werken in het landbouwcentrum, een domein met een oppervlakte van 145 hectare. Gedetineerden komen nooit rechtstreeks in het PLC terecht. Na hun definitieve veroordeling worden zij gescreend om na te gaan of zij geschikt zijn om in een open gevangenis te verblijven en worden zij vanuit gesloten inrichtingen overgebracht, bijvoorbeeld om er deel te nemen aan een specifiek programma zoals "Be-leave". De totale capaciteit bedraagt momenteel 60 plaatsen.