Twaalf jaar lang had de federale politie in België een uit de kluiten gewassen centrale directie Financiële Criminaliteit. Die had een eigen kantoorgebouw in Brussel waar 250 speurders en medewerkers fraudezaken, witwasconstructies en beursmisdrijven over heel België onderzochten.
Maar op 1 oktober 2014 werd de directie opgedoekt. Die beslissing kaderde in een 'optimalisatieronde' bij de politie. Vandaag bestaan nog enkele afdelingen van de directie, zoals de antifraudedienst CDGEFID en de anticorruptiedienst CDBC, maar beide zijn nog maar een schim van wat ze daarvoor voorstelden.
Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) beloofde kort na zijn aantreden, in november 2014, dat hij een nieuwe financiële politie uit de grond zou stampen. Het zou niet langer gaan om een centrale dienst, wel om vijf grote antifraudeteams in de vijf grote rechtsgebieden van ons land: in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik en Bergen. Geens haalde de mosterd bij een wet die de regering-Di Rupo had bedacht. Het zou gaan om multidisciplinaire onderzoeksploegen (afgekort MOTEM) met naast politiespeurders ook belastingambtenaren, sociale inspecteurs en andere deskundigen.
In mei vorig jaar vroeg minister Geens in de Kamer nog wat geduld om de gemengde onderzoeksteams operationeel te maken. 'Dat vergt nu eenmaal tijd: een goede voorbereiding is cruciaal voor het succes.'
Maar sp.a-Kamerlid Peter Vanvelthoven klaagt aan dat de berg een muis heeft gebaard. 'Er zijn helemaal geen vaste gemengde opsporingsteams gekomen. De politiediensten hebben alleen de mogelijkheid om als een gemengd team samen te werken aan een dossier. Maar de centrale directie Financiële Criminaliteit is wel afgebouwd', stelt hij.
'En weet u hoeveel keer zulke tijdelijke gemengde teams al zijn gebruikt? Sinds vorig jaar nog maar acht keer in heel het land. Er waren vijf steunaanvragen in Limburg, een in Brussel, een in Vlaams-Brabant en een in Oost-Vlaanderen.'
Dat is niet alleen wraakroepend maar ook verontrustend, benadrukt Vanvelthoven. 'Want deze teams moesten ook de zware financiële criminaliteit, die je vindt bij drugs- en motorbendes en natuurlijk ook in het terrorisme, bestrijden. Ik ben er niet zozeer een voorstander van om dat weer via een centrale dienst aan te pakken, maar iemand moet het wel doen. Je hebt speurderseenheden nodig met tanden, die afschrikken. Anders wordt België een draaischijf voor dat soort georganiseerde criminaliteit. Want die bendes hebben wel specialisten in huis.'
Minister Geens weerlegt de kritiek. 'Justitie maakt geen onderscheid tussen soorten criminaliteit, alle criminaliteit moet worden aangepakt en bestraft.' Hij zegt dat het net dankzij hem is dat de centrale antifraudeafdeling CDGEFID niet helemaal is opgedoekt. Ook verdubbelt hij het aantal fiscale magistraten in ons land (er komen er 15 bij), net als het aantal belastingambtenaren dat justitie helpt (ook 15 erbij). Daarvoor heeft Geens 2,755 miljoen euro uitgetrokken.
'Fiscale magistraten zijn bijzonder nuttig, want een onderzoeksrechter die gespecialiseerde financiële kennis heeft, kan sneller werken in een onderzoek. Dat komt de rechtsgang ten goede. Ik vind het belangrijk dat ook de fiscale zaken sneller vooruitgaan', stelt de minister. 'Ook extra belastingambtenaren zijn broodnodig voor de onderzoeken naar financiële criminaliteit: zij hebben een grondige fiscale kennis die justitie in zware zaken van financiële en fiscale fraude kan inzetten.'
Voorts werkt ministerGeens aan een duidelijke procedure om fraudezaken volledig door de fiscus ofwel door het gerecht te laten afhandelen.
Bij het aantreden van de regering-Michel en in mei vorig jaar luidde het dat ons land de financiële criminaliteit ging aanpakken met grote gemengde opsporingsteams in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik en Bergen. Die zouden de centrale dienst van de federale politie vervangen die eind 2014 was opgedoekt. Nu blijkt dat de beloofde opsporingsteams niet zijn opgericht.
ONZE MENING: KIEKENKOT (LARS BOVÉ)
Het is een klein kiekenkot geworden. Iedereen loopt er weg want ze zijn gedegouteerd. Nochtans liggen voldoende fraudedossiers klaar. Dat vertelt een magistraat ons als we hem polsen over hoe het zit met de centrale antifraudedienst bij de federale politie. Het antwoord is niet geruststellend. Zeker niet als je weet dat de huidige fraudedienst nog maar een schim is van wat 12 jaar lang de centrale directie Financiële Criminaliteit was bij de federale politie. Ook de hypergespecialiseerde speurdersteams in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik en Bergen die de grote directie van weleer moesten vervangen, blijken er nu niet te zijn. Al hoeft dat geen probleem te zijn. Je kan ook efficiënt dossier per dossier een gespecialiseerd team samenstellen. Maar ook dat gebeurt amper: nog maar acht keer sinds vorig jaar, waarvan vijf keer in Limburg. Dan kan je je toch afvragen of de financiële criminaliteit nog wordt aangepakt in dit land? Gelukkig verdubbelt minister Koen Geens het aantal fiscale magistraten en belastingambtenaren die de dienst moeten helpen. Maar je hebt natuurlijk (vooral) gespecialiseerde speurders nodig om alles te onderzoeken. Anders vecht je met 'kiekens' tegen sluwe wolven.
LARS BOVÉ