Dans son mot d’ouverture, le Président Van Tricht a jeté un regard rétrospectif sur la naissance de la Fédération : 1891, c’était une année de naissance de survivants : l’encyclique Rerum Novarum par le Pape Léon XIII (15 mai), le 1er Bordeaux-Paris, la 1ère édition de la Gazet van Antwerpen (3 novembre), la création de Club Brugge (13 novembre), la création de la fabrique d’ampoules d’éclairage Philips, le 1er concert de piano de Rachmaninov, Paul Gauguin réalise ses premiers chefs-d’œuvre … et donc la Fédération, pas encore Royale à l’époque. Entretemps, celle dont nous célébrons l’anniversaire aujourd’hui a reçu cette appellatif prestigieux depuis de nombreuses décennies déjà.
Vous constaterez que je l’appelle par son prénom « la Fédération » et non par son nom de famille « le Notariat ». J’ose le faire, en cette occasion solennelle également, parce que je la connais déjà d’avant qu’elle ne soit devenue une centenaire. Et de bons amis s’appellent par leur prénom, pas par leur nom de famille et encore moins par son titre honorifique.
Il existe cependant une raison profonde au fait que je mette l’accent sur « la Fédération ». Si le Premier Ministre a chanté les louanges du notariat, à juste titre d’ailleurs et avec savoir et brio, je veux alors aller encore en peu plus dans les détails dans mon intervention. Bien que cela soit un grand jour pour le notariat, c’est surtout la fête de « La Fédération ». Les jeunes de la famille notariale, nés pour la plupart après le récent changement de siècle, à savoir la Chambre Nationale, les Commissions de nominations, l’ombudsman du notariat, et d’autres institutions, … tous participent à la joie de la fête, mais« la Fédération » est « la mamma » de la famille notariale. Et elle n’a pas volé son prénom.
“Nomen est omen”, “de naam is/was een voorteken”. De Federatie is kampioen in het “federeren”. Men vindt op het internet: verbond van samenwerkende (onafhankelijke) lichamen. Het is dat wat de Federatie haar 125jaar lange leven heeft belichaamd. Daardoor is het notariaat geworden wat het vandaag is: een verbond van mensen en instellingen die ingezet hebben op de samenwerking. Meer dan honderd jaar lang was zij het instrument, de ontmoetingsplaats, het stuwend element in de ontwikkeling van het notariaat. Laten we niet vergeten dat er de eerste eeuw van haar bestaan geen nationaal bij wet ingerichte instelling bestond. Samenwerking tussen de lokale arrondissementskamers was de enige manier om tot een min of meer eenvormig functionerend notariaat te komen. Is het feit dat men aangewezen was op de vrijwillige samenwerking bij gebreke opgelegde samenwerking of volgt het voort uit de essentie van het notarisambt, namelijk oplossingen aanreiken en deze authentiek vastleggen, vast staat dat de samenwerkingsstrategie van de Federatie zeer succesvol geweest is: voortdurende ontwikkeling van het notariaat , pro-activiteit, dienstverlenend aan zowel voor zijn leden, de notariële instellingen, de notarissen en hun medewerkers.
Een middenveldorganisatie, een syndicaat, … de notarissen gebruiken liever “een beroepsorganisatie”, of “De Federatie” want haar voornaam is een begrip geworden ( zoals Bruggelingen ook spreken van “de club” als ze hun voetbalploeg bedoelen ), die in de traditie van ons land, bouwt vanuit haar rol aan de opbouw van onze samenleving.
En wat vrijwillige samenwerking, overleg, positieve inzet, “federeren” dus,kon enkan voortbrengen, wil ik met enkele voorbeelden duiden:
Een communicatiestrategie die zijn gelijke niet kent: externe communicatie waar nodig, maar nooit de kans missen om te zwijgen als dat aangewezen is. Wie herinnert zich een communicatiefout van de Federatie? Een zeldzaamheid in deze hyperventilerende communicatietijden. Maar via Notarius, Notamus, en e-notariaat een communicatie naar de sector die voor velen onbekend is, maar waarschijnlijk nergens zijn gelijke kent. De One Voice – aanpak geeft aan wat de kracht van samenwerken oplevert.
Une communication forte est aujourd’hui un indicateur d’une organisation qui vit avec son temps. Elle ne peut toutefois l’être que si le contenu l’est aussi. Le compétence des services d’études juridiques et économiques de la Fédération est reconnue de tous (ou crainte ?). Non seulement les notaires recourent fréquemment à ces services, et beaucoup de connaissance est partagée dans ce cadre, mais ces services d’etudes se tiennent aussi à la disposition des décideurs politiques et du législateur si la demande leur en est faite. Une tradition séculaire de partage de la connaissance et de l’expérience dans le notariat y a conduit.
Si la formation permanente, tant pour les juristes que pour les trop souvent sous-estimés collaborateurs notariaux, est suivie en masse depuis nombre d’années déjà, sans qu’il n’existe pas d’obligation à cet égard, c’est alors également le résultat, entre autres, de l’intense collaboration qui règne au sein du notariat et avec le monde académique. Tous les professeurs d’université sont chez eux à la rue de la Montagne ou font même partie du Comité d’Etudes et de Législation, dont les rapports et avis jouissent d’un grand prestige.
La Fédération a été, l’initiateur de l’organisation notariale européenne « Conseil des Notariats de l'Union Européenne » (CNUE) et de différentes structures européennes de coopération notariale comme ARERT et EUFIDES, les e-notariats européens. Elle est le partenaire moteur dans les fédérations belges de professions libérales, la « Federatie Vrije Beroepen » et « l’Union nationale des professions libérales et intellectuelles de Belgique » (UNPLIB).
Een dame van 125 jaar heeft uiteraard niet alleen goede jaren gekend. Toen aan het einde van vorige eeuw het bestaan van het notariaat in vraag werd gesteld, was dit een wake-up call. Deze wat provocatieve stelling was de uitdaging die de Federatie toen nodig had. Ze heeft zich voorgenomen geen enkele maatschappelijk evolutie meer te missen. De steeds vernieuwende staatsstructuur, de communicatiesamenleving, de nieuwe samenlevingsvormen, de digitale revolutie, het nieuw erfrecht, de modernisering van vennootschaps- en economische recht, de internationalisering,… het notariaat integreert ze en gaat mee voorop, gestuwd en geleid door haar Federatie. Dat de Federatie de toekomst voorbereid en omarmt, mag waarschijnlijk ook blijken uit de uiteenzetting van het profiel van de spreker die mij opvolgt. Ook op een 125-jarige verjaardag zich niet teveel wentelen in de herinneringen van het verleden, maar samen de toekomst aanpakken is het leidmotief.
De stap van Justitie naar de 21e eeuw levert voor het notariaat nog heel wat uitdagingen op waaraan we reeds samenwerken:
- Naast de modernisering van het erfrecht waarvan de eerste minister reeds sprak, is ook de modernisering van ons vennootschaps- , verenigings- en economisch recht een belangrijk werkterrein. Samen met mijn collega, de Minister van economische zaken Kris Peeters, schrijven we nu aan de voorontwerpen van wetboeken. Ook de expertise van het notariaat komt ons daarbij van pas. De rol van het notariaat om deze grondige vernieuwing van onze wetboeken naar de burgers en ondernemingen te brengen, kan niet onderschat worden. Hun 2.500.000 vertrouwelijke contacten met burgers en ondernemingen zijn cruciaal om die vernieuwde wetgeving toe te lichten.
- Vandaag, letterlijk,bespreken de interkabinettenwerkgroepen, een hele reeks technische maar niet onbelangrijke moderniseringen aan de organisieke wet van het notariaat, de zogenaamde ventosewet. De invoering van de mogelijkheid om akten vanuit 2 notariskantoren per videoconferentie te verlijden is er een voorbeeld van.
- Ook belangrijke digitaliseringsprojecten staan ook op stapel: de connectie van het notariaat op het e-boxnetwerk ( de elektronische brievenbussen die ook aangetekende brieven, gerechtsbrieven en elektronische betekeningen mogelijk maken ), het nalatenschapsregister en de bundeling van alle elektronische vennootschapsinformatie ( KBO, Staatsblad en griffiedossiers ) in één register, het zijn allemaal maatschappelijk belangrijke digitale projecten die in de komende maanden en jaren gerealiseerd worden en waarin het notariaat een belangrijke partner is in de uitvoering van mijn Justitieplan.
U zal ongetwijfeld vinden dat ik te vriendelijk ben voor de Federatie. Op een feestdag mag en moet dat. En moest ik een kritische bemerking hebben, dan zou ik die onder 4 ogen overmaken, recht in de ogen van mijn gesprekspartner kijkend. Zo doen mensen met veel respect voor elkaar dat. Zo doet de Federatie dat ook met zijn gesprekspartners.
Als ik een boodschap heb voor de Federatie, dan de volgende: blijf investeren in de kwaliteit van al wat je doet, blijf genereus naar al wie u nodig heeft en uw hulp vraagt, en blijf vooral “federeren”, uw naam waardig, want onze verwarde en soms te veel op conflict gerichte (wereld)samenleving heeft er nood aan.
Happy Birthday, ik dank u