Een kind verwekken bij een Belgische partner om verblijfspapieren te krijgen: het fenomeen van de schijnerkenningen zit in de lift. Vaak gaat het om schrijnende gevallen waarbij de nietsvermoedende moeder alleen met haar baby achterblijft.

Omdat steden en gemeenten sinds enkele jaren strenger optreden tegen schijnhuwelijken, proberen steeds meer mensen zonder papieren op een andere manier aan verblijfsdocumenten te komen: mannen van vreemde origine verwekken een kind bij een Belgische vrouw, waarna ze bijna automatisch het recht krijgen om in België te blijven. Het fenomeen staat bekend als schijnerkenningen of verblijfsbaby's.

De Brusselse gemeente Schaarbeek trekt aan de alarmbel omdat het aantal verdachte erkenningen snel toeneemt. Volgens Bernard Guillaume (MR), de Schaarbeekse schepen van Burgerlijke Stand, gaat het niet zelden om mannen die een vrouw kiezen die psychologisch of intellectueel fragiel is en dus erg vatbaar voor manipulatie. De man laat de vrouw een tijdje in de waan dat hij een echte relatie ambieert. Zodra het kind is verwekt, vraagt de vader de erkenning van het kind aan. De ambtenaar van burgerlijke stand moet die vraag automatisch goedkeuren, waarna het voor de vader vrij eenvoudig is om verblijfsrecht te krijgen.

Het fenomeen bestaat in verschillende variaties. In de meeste gevallen gaat het om een mannelijke sans-papiers, maar in andere gevallen laten buitenlandse vrouwen hun kind erkennen door een Belgische man of een man die legaal in België verblijft. Het meest roemruchte voorbeeld is een Belgische man van Angolese afkomst die zeventien kinderen erkende bij zestien verschillende vrouwen. Voor die erkenningen ging hij telkens aankloppen bij een andere gemeente.

Soms bezondigen beide partners zich wetens en willens aan deze praktijken, maar heel vaak is de moeder te goeder trouw en verdwijnt de man annex vader met de noorderzon zodra zijn verblijfsstatus is geregeld.

"Bijzonder schrijnend", zegt Halina Benmrah, die zelf slachtoffer was van deze praktijk en een organisatie oprichtte tegen verblijfsbaby's. "Vrouwen worden eerst maandenlang gemanipuleerd en vervolgens op een beledigende manier door de vader in de steek gelaten. Ook voor de verblijfsbaby is dit een zeer traumatiserende situatie."

Administratie noch parket beschikt momenteel over wettelijke middelen om de oprechtheid van de erkenning te controleren. Een DNA-test is niet toegestaan en ook huisbezoeken om te verifiëren of de partners effectief samenleven, zijn niet mogelijk.

Wetsontwerp in de maak

De schepenen van Burgerlijke Stand van de negentien Brusselse gemeenten stuurden een gezamenlijke brief naar justitieminister Koen Geens (CD&V) om snel werk te maken van een nieuwe wet die de gemeenten in staat stelt om verdachte erkenningen te onderzoeken.

Minister Geens bevestigt dat een wetsontwerp in de maak is. De nieuwe wet zal ambtenaren van de Burgerlijke Stand de macht geven om een erkenning te weigeren als er ernstige aanwijzingen zijn dat het om een schijnerkenning gaat. De ambtenaar kan hierbij de hulp inroepen van het parket, dat een onderzoek kan voeren. Geens wil schijnerkenningen ook strafbaar maken.

De stad Gent heeft niet gewacht op die nieuwe wet en bestrijdt de praktijk van schijnerkenningen momenteel op basis van een nieuwe omzendbrief. Freek Coopman, kabinetschef van schepen voor Burgerzaken Sofie Bracke (Open Vld): "Het parket Oost-Vlaanderen, de stad Gent en de 64 Oost-Vlaamse steden en gemeenten kunnen de erkenning van een kind weigeren als er sterke aanwijzingen zijn dat die erkenning er uitsluitend op gericht is om een verblijfsvoordeel te bekomen. Het parket kan een bestaande erkenning ook vernietigen."