Dames en Heren,

Mesdames, Messieurs,

Het is mij een bijzondere eer hier vandaag op uw uitnodiging het woord te mogen voeren tijdens de voorstelling van de “Beroepsvereniging van Beëdigd Vertalers en Tolken”, in het Frans, ‘L’Union Professionnelle des Traducteurs et Interprètes Assermentés’.

Sinds mijn aantreden als minister heb ik al heel wat aandacht besteed aan de samenwerking met degerechtstolken en -vertalers. Niet in het minst omdat voor de Europese Unie het recht op een eerlijk proces centraal staat. Dit recht is, als hoeksteen van onze rechtsstaat, gegarandeerd door artikel 6 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en artikel 47 van het handvest van de grondvesten van de Europese unie. Het recht op vertolking en vertaling ten behoeve van personen die de taal van de strafprocedure niet spreken of verstaan is bovendien verder ontwikkeld in de rechtspraak van het Europees Hof.

Le besoin d'interprétation et de traduction dans les procédures judiciaires s'accroît année après année et dans chaque domaine : pénal, civil et administratif. La Justice doit pouvoir suivre cette tendance d'internationalisation et de mondialisation et aime dès lors faire appel à la collaboration de chacun d'entre vous. En effet, le processus judiciaire n’est pas uniquement une affaire de juristes, mais une interaction d'acteurs spécialisés dans le but de faire valoir le droit et faire régner l’équité.

Une communication avec des personnes parlant d'autres langues est requise dans toutes sortes de procédures publiques : avec les pouvoirs publics, les tribunaux, la police, pour la concertation avec un avocat, avec ses concitoyens comme partie adverse.

Pour cette communication, la demande d’interprètes et de traducteurs disponibles et bien formés s’impose de plus en plus. Qui sont-ils ? Ont-ils fait des études, ont-ils été contrôlés ?Sont-ils de bonne qualité ? Comme interprète ou comme traducteur ? Ces éléments sont essentiels pour la sécurité juridique et pour un procès équitable. Il s'agit d'un défi à l’échelle mondiale, certainement pour notre petit pays multiculturel et multilingue, défi sur lequel nous ne nous sommes pas arrêtés, à tort, pendant longtemps.

Daarom heb ik in december 2014 opdracht gegeven om de wet van 10 april 2014 tot oprichting van een Nationaal register voor gerechtsdeskundigen en vertalers – tolken te publiceren. Om deze wet in de praktijk te brengen en zo goed mogelijk de verwachtingen van éénieder in te lossen, wordt heel wat overleg gepleegd met juridische actoren, de beroepsgroepen, de academische wereld en de partijen waarvoor justitie diensten levert van geschillenoplossing of vervolging in strafzaken om de veiligheid van onze waarden en samenleven te garanderen.

De wet heeft de grote verdienste dat zij na zovele jaren een nationaal register en een wettelijke titel voor ‘gerechtsdeskundigen’ heeft ingevoerd. Aan sommige kwalitatieve aspecten echter werd nog onvoldoende aandacht besteed. Daarom heb ik opdracht gegeven een wetsontwerp tot wijziging op te stellen. Dit wordt kortelings gefinaliseerd.

Het Nationaal register wil vooral een antwoord bieden op de vraag naar de garantie van kwaliteit bij de gerechtsdeskundigen in het algemeen, en van de tolken en vertalers in het bijzonder. Een antwoord vinden wij, net als voor de andere beroepen, in de verplichtingvan aangepaste en gespecialiseerde vorming, screening en bijscholing. Dit niet alleen op het vlak van de geëigende expertise van de beroepsgroep zelf, maar ook op het vlak vanjuridische expertise worden bijzonder vereisten gesteld, gelet op de complexe juridische context waarin de gerechtsdeskundigen en de tolken en vertalers hun expertise inzetten en de rechtsgevolgen die eraan verbonden zijn.

Le registre doit, au minimum, offrir un enregistrement up-to-date et efficient de ces interprètes et traducteurs qualifiés. De nos jours encore, il faut souvent passer plusieurs appels téléphoniques avant de trouver un interprète qui soit disponible. Avec l'aide des associations professionnelles, nous souhaitons mettre une liste à la disposition de tous les utilisateurs, et ce à court terme. Sur la base des dispositions transitoires, les traducteurs-interprètes jurés actuellement actifs peuvent encore être désignés pendant cinq ans. Ils auront l’occasion de s'inscrire dans cette liste qui fera office d’une sorte de « registre provisoire ». Il est nécessaire d’établir d’ores et déjà un inventaire pour que la police et les autorités judiciaires aient une vue d'ensemble des traducteurs-interprètes disponibles, avec indication de leur langue et de la région dans laquelle ils sont actifs.

Progressivement, et à mesure qu’ils remplissent les conditions légales, ils seront alors intégrées au registre définitif. Par souci de clarté, le titre de traducteur-interprète juré ne pourra être porté que par celui quirépond à toutes les exigences légales et est inscrit au registre définitif. Dans le registre, une distinction claire sera faite entre les traducteurs-interprètes qui sont inscrits sur la base des mesures transitoires et ceux qui font appel aux dispositions transitoires. La Loi requiert également un code de déontologie que doit garantir l'impartialité et l'indépendance des interprètes et traducteurs.

Het verheugt me zeer dat het beroep zelf de verantwoordelijkheid mee wil opnemen in deze professionaliseringsbeweging.

Ook op het vlak van permanente vorming zullen de beroepsverenigingen de mogelijkheid hebben om zelf mee in te staan voor de organisatie ervan.

Het is mijn overtuiging dat dit register zoals thans wettelijk geregeld slechts een eerste stap is. Er zullen nog meerdere stappen nodig zijn zowel op wetgevend als op organisatorisch vlak om tot een nationaal register te komen dat niet zuiver een inventarisatie is maar ook een kwaliteitslabel. Hierbij zullen wij ons ook richten naar de Europese richtlijnen terzake (2010/64/EU). De administratie nam reeds de nodige initiatieven om de Europese projecten op vlak van vertolking en vertaling mee vorm te geven en de link naar ons Belgisch nationaal register te verzekeren. De Europese LIT Search databank zal de diverse actoren inderdaad toelaten om automatisch gegevens te zoeken en te matchen uit verschillende nationale en/of regionale databases en registers. Informatie zal mogelijk zijn op grond van vooraf geselecteerde zoekcriteria. Openbare aanklagers, rechters, advocaten, politiediensten en rechtzoekenden moeten op deze manier een snelle en efficiënte grensoverschrijdende toegang tot gekwalificeerde tolken en vertalers krijgen.

De veiligheidsdiensten en politiediensten hebben voor de bestrijding van de misdaad en de terreurdreiging meer dan ooit nood aan de diensten van beschikbare, gemotiveerde en degelijk werk afleverende beëdigde vertalers en tolken.

Deze vereiste van kwaliteit weerspiegelt zich niet enkel in de tarieven die we aan het actualiseren zijn, maar tevens in de organisatorische omkadering van de gerechtsdeskundigen.

Ik heb enorme inspanningen geleverd om de achterstand in de betaling van de gerechtsdeskundigen zo goed als weg te werken. Mijn diensten hebben voor 144, 7 miljoen aan gerechtskosten betaald vorig jaar. Dit is dubbel zoveel als het voorziene budget van 72 miljoen en heeft alles te maken met het wegwerken van de achterstallen van de vorige jaren die ik bij mijn aantreden heb aangetroffen. Wij hebben deze niet onder de mat geschoven, dames en heren, maar opgekuist en ik wens iedereen die aan deze bijzonder moeizame oplossing heeft meegewerkt bij deze gelegenheid ontzettend te bedanken.

A l’occasion de cette opération de nettoyage, pas mal de choses me sont devenues évidentes, avec lesquelles vous êtes également aux prises depuis des années. Pour y faire face et pouvoir prendre soin de la relation avec les experts judiciaires au niveau que je souhaite - et je place généralement ma barre assez haut - j'ai l’intention de faire gérer la comptabilité complète et le flux de documents relatifs aux experts judiciaires par des fonctions spécialisées en frais judiciaires dans des bureaux « frais judiciaires » qui, sur le terrain, sont créés à proximité de la relation expert – Justice. Je songe ici à l'échelon de l’arrondissement.

L'objectif est que ces bureaux planifient également les audiences avec tous les acteurs judiciaires. Ainsi, tout le monde pourra gérer son agenda plus efficacement et j'espère arriver un traitement plus rapide des affaires judiciaires. Pour les experts judiciaires, cela signifierait déjà que la problématique du « temps d'attente » est fortement atténuée. La réduction des charges administratives fait aussi partie de ce projet. Pour les interprètes surtout, c’est une bouffée d'air frais, je pense, si une facture peut être établie mensuellement, plutôt que par prestation. Et que nous sauvions ainsi des quantités d'arbres est tout bénéfice pour la nature et le climat.

Ik wil niet eindigen zonder een woord van dank aan de beroepsverenigingen voor hun niet aflatende initiatieven om de beëdigde vertalers en tolken binnen België samen te brengen. Met deze beroepsverenigingen en dankzij de inspanningen van de wetgever mogen we hopen dat burgers in België, maar ook in Europa, ongeacht hun taal of hun nationaliteit, zowel schriftelijk als mondeling, hun inbreng kunnen hebben in gerechtelijke procedures die hen aanbelangen. Elke burger heeft immers recht op een eerlijk proces. En als we daarin slagen waarborgen we samen de rechten opgenomen in het EU-charter en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, voor een beter Europa door een meer toegankelijke Justitie.

Een mooie middag, dank u wel.