DE TIJD Telecomdata langst te krijgen voor terrorisme
De Tijd - 22 Dec. 2015
Pagina 1
Nog alleen voor onderzoeken naar terrorisme zal het gerecht tot twaalf maanden terug in de tijd mogen gaan als het wil achterhalen wie met wie belde, sms'te, mailde,... Ook om de plaats en de duurtijd van telefoon- of internetcommunicatie te achterhalen, zal het gerecht alleen nog in terrorismedossiers zo ver terug in de tijd mogen gaan. Voor andere onderzoeken naar misdrijven waarop meer dan vijf jaar cel staat of misdrijven die gepleegd zijn in het kader van georganiseerde criminaliteit, zal het gerecht maar negen maanden terug in de tijd mogen gaan.
Dat staat in het 'dataretentie'-wetsontwerp van minister van Justitie Koen Geens (CD&V), dat De Tijd kon inkijken. Geens kreeg naar eigen zeggen geen fundamentele kritiek van de Raad van State op zijn wetsontwerp en trekt er nu mee naar het parlement.
LARS BOVE
DE TIJD Groen licht voor jaar lang bijhouden telecomdata
De Tijd - 22 Dec. 2015
Pagina 6
Donderdag 11 juni was een donkere dag voor het Belgische gerecht. Het Grondwettelijk Hof vernietigde de Belgische 'dataretentiewet', de wet die telecomoperatoren verplichtte twaalf maanden lang gegevens over hun klanten en communicatieverkeer bij te houden voor het gerecht. De info behelsde bijvoorbeeld van wie een bepaald gsm-nummer was, wie schuilging achter een IP-adres, wie met wie had gebeld en hoe lang die conversatie duurde... Over de inhoud van telefoongesprekken, mails of andere telecommunicatie ging het dus niet. Maar ook die andere telecomgegevens zijn vaak doorslaggevend bij het onderzoek naar allerhande misdrijven. De vernietiging door het Grondwettelijk Hof was dan ook een kaakslag voor alle speurders en parketmagistraten.
Maar minister van Justitie Koen Geens (CD&V) kan nu naar het parlement trekken met zijn langverwachte wetsontwerp en de situatie weer rechttrekken. Het was wachten op het advies van de Raad van State, maar minister Geens ziet geen fundamentele kritiek in dat advies en kreeg nu ook in een tweede lezing groen licht van de ministerraad. Dat gebeurde al afgelopen vrijdag, maar raakte nog niet bekend.
De Tijd kon het wetsontwerp inkijken dat de minister het parlement zal voorleggen. Wat meteen opvalt, is dat de telecomoperatoren alle communicatiegegevens nog altijd twaalf maanden moeten bijhouden. Het maakt niet uit over wiens communicatie het gaat. Ook de communicatie van artsen, advocaten of journalisten zullen twaalf maanden worden bewaard.
De kosten van de telecomoperatoren zullen niet vergoed worden. Het argument luidt dat het bewaren van zulke gegevens sowieso niet zoveel kost en veel operatoren dat toch al doen om commerciële en marketingdoeleinden. Al zullen de operatoren in de toekomst een heuse 'coördinatiecel' moeten oprichten die alle vragen vanuit het gerecht met de nodige discretie moet beantwoorden.
Maar minister Geens verandert wel grondig de regels om toegang te krijgen tot de telecomgegevens. Daarvoor werkt hij met drie categorieën van gegevens. De eerste categorie omvat 'identificatiegegevens': wie is houder van een bepaald gsm-nummer, wat is het gsm-nummer van persoon X, wie zit achter een bepaalde internetadres, enzovoort? Hoewel dat de minst privacygevoelige categorie is, zijn dit wel de gegevens die het gerecht het vaakst opvraagt. En Geens voorziet erin dat voor kleinere misdrijven, waarop minder dan een jaar cel staat, die gegevens nog maar zes maanden terug in de tijd mogen worden opgevraagd door de openbare aanklager.
Voor de twee andere categorieën van gegevens, die veel privacygevoeliger zijn, legt Geens strengere beperkingen op. De tweede categorie gaat over de 'verbindings- en lokalisatiegegevens': waar heeft een gsm-gesprek of andere communicatie plaatsgevonden? En hoe lang heeft die geduurd? Terwijl de derde categorie gaat over de 'persoonlijke communicatiegegevens': wie heeft nu juist gebeld of gecommuniceerd met wie?
Voor die twee categorieën zullen de nieuwe regels opvallend streng zijn. Die informatie zal alleen opvraagbaar zijn als de onderzoekers geen minder privacygevoelige methoden kunnen gebruiken om hetzelfde resultaat te bereiken. Voor artsen en advocaten zullen extra beschermingsmaatregelen gelden.
Maar het gerecht zal die twee categorieën van telecomgegevens niet meer mogen opvragen voor alle misdrijven. Voor misdrijven waarvoor de maximumstraf lager dan één jaar is, zal het gerecht die gegevens zelfs helemaal niet mogen opvragen. Voor de bulk van misdrijven waarop één tot maximaal vijf jaar cel staat, zullen de gegevens maar zes maanden terug in de tijd mogen gaan. Zelfs voor de misdrijven waarop meer dan vijf jaar cel staat of die gepleegd zijn in het kader van een criminele organisatie, zullen de onderzoekers nog maar negen maanden terug in de tijd mogen gaan. Alleen voor onderzoeken naar terrorisme zullen ze tot twaalf maanden terug mogen gaan, dus voor de volledige periode dat de gegevens door de operatoren zijn bewaard.
LARS BOVE