Dames en Heren, Mesdames, Messieurs,

Ik heet u van harte welkom bij de FOD Financiën.

Dames en Heren, in de prachtige Antwerpse Kempen, even ten noorden van Brasschaat - waar ik, reeds enige tijd geleden, geboren ben - bevindt  er zich een uitgestippelde wandelroute die "de Smokkelroute" heet. En in de buurt van Eeklo, in het noorden van de provincies Oost- en West-Vlaanderen is er een leuke fietsroute met dezelfde naam. Ik kan beide routes aanbevelen als toeristische uitstap. Na de tweede wereldoorlog was smokkelen in die grensstreek tussen Nederland en België een fulltime job voor criminele bendes, die niet aarzelden vuurwapens te gebruiken tegen douaniers en gendarmes. We kunnen het ons nog nauwelijks voorstellen.

Het is niet mijn bedoeling vandaag een lezing te geven over de geschiedenis van de Europese éénmaking, maar het is een feit dat er over de  laatste 60 jaar in Europa gigantische stappen gezet zijn om het handelsverkeer gemakkelijker en efficiënter te maken. Niet voor niets noemen we vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal de "4 vrijheden" van de Europese Unie.

En laat mij toch nog even verder teruggaan in de geschiedenis: in 1817, tweehonderd jaar geleden, schreef de Britse econoom David Ricardo al  dat landen beter worden van internationale handel. Welnu, dames en heren, sindsdien heeft niemand het tegendeel kunnen aantonen : we worden inderdaad allemaal beter van grensoverschrijdende handel. De Europese Unie is daar het beste bewijs van. Zowel de lidstaten van de Unie als de individuele consumenten zijn nu, dank zij 60 jaar Europese economische en financiële integratie, veel beter af dan we enkele decennia geleden nog maar hadden durven verhopen.

L'introduction de l'euro en tant que monnaie unique dans un certain nombre d'États membres en 1999, suivie de l'apparition des pièces et billets en euros début 2002, constitue une étape importante dans l'intégration européenne. Pour les entrepreneurs et les commerçants, ce qu’on a appelé le « marché intérieur » devenait d’un coup plus concret et plus accessible. Au sein de la zone euro, c’en était fini des fluctuations des cours de change et les entrepreneurs ne doivent donc plus couvrir eux-mêmes ce risque. Les frais de change pour les paiements au sein de la zone euro ont également disparu depuis lors. Les échanges commerciaux au sein de la zone euro étaient soudainement devenus beaucoup plus faciles.

Mais les familles ordinaires, les consommateurs, bénéficient également des avantages de l'euro. Nous ne devons plus nous soucier de changer de l’argent avant de partir en voyage dans la zone euro. Et si nous voulons acheter quelque chose dans un autre État membre, tant que nous sommes sur place, ou par Internet, nous n'avons pas le moindre problème pour comparer les prix. Et le fait que le commerce est devenu plus facile et que la concurrence s'est accrue, a également contribué à faire baisser les prix.

Mais par contre, payer par virement bancaire dans l'Union européenne est encore longtemps resté une corvée. Le SEPA, ou Single Euro Payments Area, doit y apporter la solution. Au sein de la zone SEPA, le paiement par virement devient beaucoup plus facile et moins cher, et cela ne vaut pas seulement pour les transferts, mais aussi, par exemple, pour les domiciliations. Et vous avez sans doute déjà constaté vous-même que vous pouviez faire du shopping avec votre carte bancaire tout aussi facilement à Milan qu’à Liège.

Nous n’en avons pas conscience, mais quand je retire de l’argent d’un distributeur à Athènes, et que cela doit finalement aboutir à un débit de mon compte à vue dans ma banque à Louvain, cela met en branle un mécanisme d’échange interbancaire qui, tant d’un point de vue juridique – je suis juriste – qu’en ce qui concerne l’ICT – je suis en admiration devant les informaticiens – est particulièrement complexe. Et pourtant, tout cela  fonctionne très bien, vite et pas cher. J'ai cité Milan et Athènes, mais dans mes exemples, j’aurais tout aussi bien pu utiliser Reykjavik en Islande, ou Vaduz au Liechtenstein, car la zone SEPA est plus étendue que la zone euro : elle est même plus étendue que l'Union européenne. Pas moins de 33 pays participent au SEPA. Cela représente plus de 500 millions de consommateurs.

Les paiements de toute nature, dans tout ce territoire, sont désormais réellement devenus des « paiements nationaux ». Celui qui s’abonne à un magazine de design finlandais, peut maintenant payer trimestriellement par une domiciliation SEPA, aussi simplement que s'il s'agissait d'un magazine belge. Savez-vous que près de 4000 banques offrent cette domiciliation SEPA en tant que service? Et, ce que nous oublions encore souvent: nous, les consommateurs, sommes mieux protégés qu’avant, avec les domiciliations belges, car nous avons jusqu'à 8 semaines après le débit pour la contester.

Net als bij de invoering van de euro, reiken de voordelen van SEPA veel verder dan wat de burger in zijn dagelijks leven aan gemak ervaart. De  SEPA-idee werd door Europese Commissie gelanceerd in het kader van de befaamde "Lissabon Agenda". U herinnert zich wellicht dat tijdens de Europese Raad van maart 2000 in Lissabon een ambitieuze doelstelling werd afgesproken: Europa één van de meest competitieve economieën ter wereld maken. Die doelstelling is verre van bereikt, maar zoals u ziet, we werken er aan, elke dag stap voor stap. Financiële integratie binnen de Europese Unie was, en is, één van de assen waarlangs die doelstelling moest worden gerealiseerd, maar de financiële crisis heeft op dat vlak voor een remmend effect gezorgd: de integratie van de financiële markten is helaas stil gevallen. Daarom kunnen we er ons des te meer over verheugen dat één aspect van die financiële integratie, namelijk de eenmaking van het betalingsverkeer, wel significante vooruitgang boekt. Dankzij SEPA wordt de Europese interne markt voor onze ondernemingen weer wat perfecter: waar de klant of de leverancier van goederen en diensten zich bevindt wordt hoe langer hoe minder belangrijk. In elk geval kan het betalingsverkeer nu voor onze ondernemingen geen hinderpaal meer zijn bij het ontwikkelen van commerciële relaties. Europa wordt hoe langer hoe meer onze binnenlandse markt.

De banken hebben zeker in België, zware inspanningen geleverd om de voltooiing van SEPA zo vlot mogelijk te laten verlopen. Net als bij de  invoering van de euro hebben de Belgische banken, samen met de Nationale Bank van België en in overleg met verschillende overheidsdepartementen, zonder aarzelen de uitdaging opgenomen en het SEPA-project, dat gelanceerd werd door de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank, tot het hunne gemaakt. De Europese integratie, Dames en Heren, verloopt in stappen. Sommige van die stappen zijn prominent zichtbaar. Ik denk aan de afschaffing van de grenscontroles in het "Schengengebied" en aan de invoering van de euro. Andere stappen zijn minder merkbaar maar daarom niet minder belangrijk. De voltooiing van de Single Euro Payments Area is zo een stap die minder zichtbaar is maar waar iedereen de voordelen van plukt. De invoering van SEPA is minder zichtbaar omdat de gewone consument nauwelijks wat hoeft te doen. Wij consumenten moeten even wennen aan de nieuwe, wat langere, rekeningnummers maar verder verloopt alles voor ons zeer transparant.

Van de ondernemingen echter vraagt de laatste fase van de invoering van SEPA wel wat meer aandacht. Zij moeten er voor zorgen dat hun klanten- en leveranciersadministratie tijdig in overeenstemming is met de nieuwe  standaarden. Ondernemers moeten hun handelsdocumentatie in het algemeen en hun internettoepassingen in het bijzonder screenen en waar nodig aanpassen. En dat wordt nu dringend. Maar, naar ik veronderstel, zal mijn collega, Minister Laruelle, daar dieper op ingaan.

Tout comme lors de l'introduction de l’euro, les médias ont une fois de plus un rôle important à jouer dans la sensibilisation des entrepreneurs, et notamment des petites et moyennes entreprises.

Ik dank u.