Veel rechtbanken hebben ervoor gekozen hun zaken op te schorten. Als dit nog lang duurt, zullen ze daar misschien spijt van krijgen.
Door de coronacrisis deed de videoconferentie al haar intrede in de rechtbank van Mechelen. Er staat wel nog een scherm in de rechtszaal en ook de magistraten zitten nog in de zaal. Maar de Gegevensbeschermingsautoriteit, de privacywaakhond van ons land, gaat een stap verder en organiseert volledig digitale zittingen voor zijn ‘geschillenkamer’, die klachten beoordeelt. Daarbij wonen zowel de leden van de geschillenkamer als de advocaten van thuis uit de zitting bij.
‘De hoorzittingen gebeuren normaal in onze gebouwen, in een vrij formele setting met aan de ene kant drie leden van de geschillenkamer en nog juristen erbij, en aan de andere kant een of twee partijen. Maar al gauw dachten we: laat ons dit digitaal organiseren’, zegt Hielke Hijmans, de directeur van de geschillenkamer.
‘Eerst waren de reacties bij de advocaten nog wisselend. Maar nu stellen we de vraag niet meer. We doen het gewoon zo. De wet gaat er wel vanuit dat zo’n hoorzitting een fysieke aangelegenheid is, maar ze verbiedt niet elektronisch te werken. We kunnen elektronisch stukken uitwisselen. Alleen aangetekende brieven kunnen we door de coronarichtlijnen niet versturen.’
‘Dit is niet van hogerhand opgelegd, we hebben dit zelf gekozen, we willen doorwerken. We gebruiken de onlinetool Lifesize, waarbij iedereen op het scherm te zien is. Dat werkt heel goed’, zegt Hijmans. ‘We hebben het nu al drie keer gedaan, en er volgen nog meer zittingen de komende weken. Je ziet dat advocaten hun pleidooi houden vanachter hun keukentafel. Zolang we elkaar maar goed zien. Het gebeurt wel iets formeler. Ik moet het als voorzitter meer voorbereiden en je kan niet door elkaar praten. Maar je komt wel een heel eind.’
‘We deden nog heel veel op papier. Dat bouwen we nu noodgedwongen heel snel af. We moeten hier lessen uit trekken en meer elektronisch werken. Dit kan een boost geven. Onze experts zeggen dat onze aanpak ook veilig is, want als Gegevensbeschermingsautoriteit moeten we dat zeker kunnen garanderen.’
‘Ik had gedacht dat meer rechtscolleges dit zouden doen. Ik kan moeilijk zeggen of dat ook in de rechtbanken moet gebeuren. Ik zie wel dat de rechtbanken er vooral voor hebben gekozen zaken op te schorten. Maar als dit nog lang duurt, krijgen ze daar misschien wel spijt van. Je zal toch iets moeten bedenken. We moeten de burger blijven bedienen. Als die een klacht heeft, moeten we ze behandelen.’
Ook de advocaten reageren positief. ‘Ik vond het zeer goed. Het was goed voorbereid en technologisch verliep het zo goed als vlekkeloos’, getuigt Peter Craddock, advocaat bij het kantoor NautaDutilh, die een digitale zitting bijwoonde. ‘Ook al zaten we niet in levenden lijve samen, we konden wel alle leden van de geschillenkamer zien. En de voorzitter had de zitting onder controle, wat niet altijd evident is bij videoconferentie. Ik denk dat dit perfect mogelijk is voor gewone rechtszaken. In gevoelige rechtszaken is het wel belangrijk te weten of nog andere mensen de zitting bijwonen die je niet op het scherm ziet. Daar moet je garanties voor bieden. Advocaten zullen eraan moeten wennen, want ‘virtueel pleiten’ voelt wel anders aan.’
Directeur geschillenkamer van de Gegevensbes ■