Vice-eersteminister en minister van Justitie Koen Geens heeft er de voorbije jaren alles aan gedaan om het klimaat in de gevangenissen te verbeteren. De minister heeft begrip voor de bekommernissen van de vakbonden en hoopt dat het niet tot een staking zal komen.

Minister Koen Geens: “We betrekken de vakbonden in ieder overleg. Zo werd er in elke gevangenis apart al overleg gepleegd over de gegarandeerde dienstverlening. Jammer genoeg gaan de vakbonden niet altijd in op de uitnodiging. Voor de vergadering van donderdag werken we via een bemiddelaar om de kansen op een succesvol overleg te verhogen. Iedereen moet begrijpen dat de gegarandeerde dienstverlening die we invoeren, niet verder gaat dan wat ons opgelegd wordt door het Europees Comité (CPT) dat de behandeling en bestraffing van gedetineerde opvolgt.”

Personeel is moeilijk te vinden

In 2019 alleen zijn er 381 aanwervingen (cijfers tot 1/10/19) gebeurd in alle gevangenissen. In 2018 werden er 561 personeelsleden aangeworven. In 2017 waren dat er 609 en in 2016 waren dat er 246. De selecties voor geschikt personeel gaan continu verder, maar het klopt dat het personeelskader niet volledig ingevuld raakt door krapte op de arbeidsmarkt. Er zijn te weinig geschikte kandidaten. Bovendien is er sterke concurrentie van onder andere beveiligingsfirma’s, politie en het leger.

Gevangenispopulatie schommelt

Het aantal gedetineerden in de gevangenis ligt nu lager dan aan het begin van de vorige legislatuur (gestart eind 2014), maar ondanks alle inspanningen is het streefcijfer van 10.000 moeilijk haalbaar. De gemiddelde dagpopulatie in 2014 bedroeg 11.578 gevangenen. In 2018 verminderde dit tot 10.261. Voor 2019 zijn nog geen cijfers beschikbaar.

De vermindering van het aantal gedetineerden is er onder meer gekomen dankzij de plaatsing van geïnterneerden in gespecialiseerde centra, de gerichtere effectieve repatriëringen van veroordeelde gedetineerden zonder verblijfsrecht en de verhoogde toepassing van de enkelband bij voorlopige hechtenis. Een tijdelijke toename van de overbevolking kwam mee door de sluiting van de gevangenis van Tilburg in 2016, waardoor de celcapaciteit afnam met 500 plaatsen.

Volop investeren in infrastructuur

De Regie der Gebouwen voert continu veiligheids-en infrastructuurwerken uit in de gevangenissen. Ook grotere renovaties blijven doorgaan. Zo werden twee cellenvleugels in de gevangenis van Namen in oktober volledig gerenoveerd, binnenkort zijn de twee resterende vleugels aan de beurt. Daarnaast wordt blijvend ingezet op de bouw van nieuwe gevangenissen. Zo is de bouw van de gevangenis van Haren volop bezig. Die gevangenis gaat in 2022 open. Ook zal in 2020 gestart worden met de bouw van de gevangenis van Dendermonde en is de procedure lopende voor de aanstelling van een consortium voor de bouw van de nieuwe gevangenis te Antwerpen.

De invoering van de telefoon op cel gaat goed vooruit. Al in meer dan de helft van de Belgische gevangenissen is telefonie op cel volledig uitgerold. Dat is voor het personeel zeer belangrijk: doordat de gedetineerden hun cel niet moeten verlaten, levert dit tijdswinst op voor het personeel. Ook al sluit de gevangenis van Sint-Gillis van zodra Haren wordt geopend, toch werd nog beslist om er telefonie op cel te brengen, om de werk- en detentieomstandigheden in Sint-Gillis te verbeteren.

Welzijn van het personeel staat voorop

Externe preventiedienst IDEWE voerde een interne psychosociale enquête uit bij het personeel van de FOD Justitie over o.a. werktevredenheid. De administratie heeft werkgroepen opgericht in samenwerking met de vakbonden om de resultaten te bespreken en gepaste maatregelen uit te werken.

De wet van 23 maart 2019 gaf de start van de modernisering van het statuut van het gevangenispersoneel. Het gaat dan om ‘anders werken’, zoals verlofsystemen die afgestemd zijn op een continudienst, een duidelijk deontologisch kader, … Ook opleiding krijgt een belangrijke plaats in de loopbaan van de penitentiaire beambten.

Voor wat betreft de uniformen voor de penitentiaire bewakingsassistenten: in 2013 is de toenmalige leverancier van de kledij failliet gegaan. In de jaren daarop kon de openbare opdracht, onder andere door ingediende technisch onregelmatige offertes, niet volledig worden afgerond. In 2018 werd dankzij een nieuwe openbare aankoopprocedure een nieuwe leverancier aangesteld. De volledige levering van de uniformen gebeurt tussen het najaar van 2019 en het eerste semester van 2020.