Deze week werden nieuwe regels van kracht voor online gokbedrijven. Hoe verslavend is gokken op het internet? We openden een rekening en zetten ons geld in op FC Napels, Mathieu van der Poel en een hond genaamd Beautifulscenery.

Hoe het precies begon, weet ik niet meer, maar wel dat ik op een luie zaterdagmorgen in bed besloot een rekening te openen bij Unibet: de eerste naam die blijkbaar bij me opkomt als ik aan online weddenschappen denk.

Langer dan vijf minuten neemt het niet in beslag om een rekening te openen: ik download de app, moet mijn naam, leeftijd en rijksregisternummer opgeven en mijn kredietkaart bovenhalen om mijn eerste gokrekening te spijzen. Ik besluit voorzichtig te zijn en met 20 euro te beginnen, maar krijg al snel de boodschap dat ik een bonus van 80 euro krijg als ik het dubbele stort. Dat geeft een goed gevoel: ik heb maar 40 euro betaald, maar er staat wel al 120 euro op mijn gokrekening. Ik heb al gewonnen voor ik begonnen ben.

Ik open het onderdeel met livewedstrijden. Zo op een zaterdagochtend zijn mijn verwachtingen niet al te hooggespannen, maar de keuze is enorm. Er zijn tennismatchen over zowat de hele wereld, ergens een volleybalcompetitie in Azië, veel basketbal en natuurlijk ook voetbal. Ik open de eerste streamingvideo in het rijtje en beland in een match tussen Wellington Phoenix en Newcastle Jets FC uit de Australische A-League.

Schermvullende weergave

Juichen

We zitten in het begin van de tweede speelhelft en het staat 1-1. Omdat ik Wellington Phoenix wel een mooie naam vind, zet ik 2 euro in op de ploeg. Ik blijf dan even kijken naar de wedstrijd, die al snel verveelt. Geen nood, ontdek ik als ik wat verder door de app scroll: ik kan nog tijdens de match op allerlei andere gebeurtenissen gokken. Wie de volgende goal maakt of aan welke kant een hoekschop valt. Ik kies voor nog een derde optie: of de volgende stilstaande fase een inworp, hoekschop, doeltrap, vrije trap of penalty wordt. Een inworp lijkt me de meeste kans te hebben, en amper een halve minuut later rolt de bal buiten en mag ik een eerste keer juichen in mijn prille gokcarrière. Met mijn inzet van 1 euro win ik 2,75 euro. Zo makkelijk gaat dat.

Mijn geluk kan niet op als Wellington Phoenix even later een doelpunt scoort en de wedstrijd uiteindelijk met 4-1 wint. Ik ben mijn bed niet uitgekomen, heb geamuseerd naar een voetbalwedstrijd aan de andere kant van de planeet liggen kijken, en met 40 euro inzet staat er 126,11 euro te blinken op mijn gokrekening. Ik besluit het wat dichter bij huis te zoeken en zie dat er vanavond wel wat wedstrijden aan zitten te komen in de Belgische voetbalcompetitie, waar ik bescheiden gokjes van 2 euro op inzet.

Het eerste wat ik de volgende ochtend bij het wakker worden doe, is de app openen om te zien hoe ik het ervan afgebracht heb. Sommige inzetten heb ik verloren, andere gewonnen, maar ik zit nog altijd boven 120 euro. In Australië zijn intussen de Central Coast Mariners tegen Adelaide United aan het spelen, en ik amuseer me door telkens te voorspellen aan welke kant de volgende hoekschop zal vallen.

Zo gaat het de volgende weken door. Ik ben geen voetbalfan, maar zet nu plots wel de televisie aan om de wedstrijden in de Champions en de Europa League te volgen. Zo word ik plots een Napels-supporter in een wedstrijd tegen Arsenal en kijken mijn kinderen vreemd op als ik luid begin te juichen omdat er tijdens Ajax-Juventus een inworp in de 37ste minuut valt.

Kleine lettertjes

Mijn gokrekening is al wat gedaald tot 110 euro, maar dat is de minste van mijn zorgen, omdat ik zeker nog enkele weken verder kan vooraleer ik mijn oorspronkelijke inzet van 40 euro dreig te verliezen. Uit nieuwsgierigheid zoek ik toch eens op hoe ik mijn geld uitbetaald kan krijgen. Ik lees in de kleine lettertjes dat die bonus van 80 euro pas echt van mij wordt als ik mijn inzet een paar keer rondgespeeld heb. Een bijbehorend grafiekje toont dat ik nog minstens acht keer zoveel moet inzetten als ik al deed vooraleer ik mijn geld effectief kan opvragen. Als ik nu stop, ben ik alle winst die ik met die bonus al gemaakt heb ook meteen kwijt.

Maar geen nood, want het blijkt dat ik die bonus ook kan inzetten in een online casino. Daarvoor moet ik wel een andere app downloaden, maar ik hoef er geen nieuwe rekening voor te openen. Ik besluit mijn kans te wagen met een spelletje poker en kom via livestreaming uit bij een bleke croupier in een te groot smokingpak die mij vanuit een of ander online gokparadijs, wellicht Gibraltar of Malta, kaarten uitdeelt waarmee ik zelf kan beslissen of en hoeveel ik inzet. Ik voel me in mijn sas: dit heb ik meer in de hand dan passief te zitten wachten tot er een hoekschop valt in een voetbalcompetitie aan de andere kant van de wereld. Ik maak een paar keer mooie winsten.

Cocaïne

Ronny Willemen van de Centra voor Alcohol- en andere Drugproblemen (CAD) Limburg glimlacht als ik hem vertel over mijn eerste stapjes in de wereld van het online gokken. Hij is een van de Vlaamse specialisten in gokverslavingen, en probeert elk jaar enkele honderden verslaafden te helpen. Hij vindt mijn verhaal herkenbaar. ‘De reclame die je lokt naar een bekende goksite, de bonussen die je overhalen om meer in te zetten en te blijven spelen, de live betting die je aan het scherm gekluisterd houdt, en de overstap naar een online casino: het zijn de gekende stapjes die je in de richting van een verslaving kunnen leiden.’

Hij vergelijkt problematisch gokgedrag met een drugsverslaving. ‘Sommige criteria zijn heel gelijklopend: steeds meer nodig hebben om hetzelfde effect te krijgen, pogingen om te stoppen maar daar niet in slagen, de verslaving niet zien of verzwijgen, steeds meer tijd en geld besteden aan de verslaving, en onrustig worden als je zonder zit. Het grote verschil is dat je gokgedrag niet zichtbaar is voor je omgeving en je ogenschijnlijk normaal kunt blijven functioneren. Zo kunnen gokkers hun verslaving veel langer geheimhouden.’

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er heel wat overeenkomsten zijn tussen de roes van cocaïne en die van gokken, legt Willemen uit. ‘Er komen neurotransmitters zoals dopamine en endorfine vrij. Merkwaardig is dat het bij echte gokverslaafden om de stress en roes van het spelen zelf gaat, en niet om de overwinning. Je krijgt een veilig en warm gevoel in afwachting van het resultaat, dat alle spanningen wegneemt.’

Om die ervaringen uit eerste hand te horen, spreek ik af met Sander (fictieve naam), een ex-gokker die pas vier maanden in herstel is. ‘Het is al de vierde keer dat ik volledig gestopt ben, maar nu ben ik er echt van overtuigd dat het zal lukken’, zegt de jonge dertiger. ‘Als kind zat ik al urenlang in de lunaparken te spelen op die bakken waar muntjes over elkaar heen glijden. Toen ik als beloftevolle voetballer op mijn vijftiende voor het eerst geld verdiende, is het uit de hand beginnen te lopen. Met briefjes van 50 euro zette ik eerst in op voetbalweddenschappen, maar ik schakelde al snel over op poker en daarna casino’s. Ik kan je verzekeren: als je tijdens je eerste roulettespel 200 euro inzet op een nummer en meteen 7.000 euro wint, geeft dat een enorme kick.’

Toen hij na zijn studies begon te werken als leraar in het middelbaar onderwijs zette hij zijn loon en zijn voetbalgage, samen goed voor 3.000 euro, soms op één namiddag in. ‘Vaak was mijn geld nog voor het eind van de maand op. Ik overleefde dan op eieren en brood, en heb zelfs een paar keer een doktersafspraak moeten afzeggen omdat ik gewoon geen geld had om hem te betalen.’

Om meer te kunnen inzetten, ging hij lenen en stapelde hij tot 50.000 euro schulden op. ‘Ik ging online een consumentenkrediet aan bij een bekende bank’, vertelt Sander. ‘Veel uitleg hoefde ik niet te geven: ik had het geld zogezegd nodig om een keuken te kopen, legde een vervalste factuur voor en kon weer verder. Maar de rente was moordend: 12,5 procent. Toen kreeg ik een mail in de bus: als ik 6.000 euro bijleende, zakte de rente naar 10 procent. Ook daar ben ik weer ingetrapt: het geld dat ik niet gebruikte om eerdere putten te dempen, heb ik toen opnieuw verspeeld.’

Sander zette zichzelf op de zwarte lijst van de Kansspelcommissie, zodat hij niet meer kon spelen in België. ‘Maar als de drang te groot werd, reed ik gewoon naar Nederland of Duitsland om verder te kunnen spelen. Mijn schulden werden steeds groter, zodat ik tot drie keer toe geld gestolen heb van mijn ouders. Als je niets meer te verliezen hebt, denk je er zelfs aan een nachtwinkel te overvallen. Heel vaak heb ik mezelf willen ophangen. Tot ik dankzij mijn ouders in therapie ben gegaan. Daar heb ik geleerd een groot stopteken in mijn hoofd te zetten als ik in de verleiding kom om te hervallen. Ik hoop dat de verslaving nu definitief achter me ligt, maar het blijft keihard: ik heb nog altijd 12.000 euro schulden en moet drie jaar lang elke maand 390 euro aflossen.’

Limieten

Ronny Willemen van het CAD hoort wekelijks zulke verhalen. ‘15 procent van de gokverslaafden die zich aanmelden, heeft de jongste drie maanden aan suïcide gedacht en ooit ook al een poging gedaan’, zegt hij. ‘Gemiddeld zijn ze al 80.000 euro kwijtgespeeld aan hun gokverslaving. Vooral sinds 2010, toen online gokken werd gelegaliseerd in ons land, is hun aantal toegenomen. Wetenschappelijke onderzoeken wezen eerder al uit dat 2 procent van de volwassen Belgen problemen met gokgedrag heeft.’

Volgens de jongste cijfers van de Kansspelcommissie waren in België tijdens de eerste drie maanden van dit jaar 440.000 online gokkers actief. Velen van hen werden getriggerd door het online gokken tijdens het WK voetbal van vorig jaar, toen in een maand tijd 300.000 spelers aan het gokken waren, van wie de helft zich voor het eerst op een goksite waagde. De gemiddelde inzet per speler: 673 euro.

Gokken is big business geworden, getuige het aantal reclames op televisiezenders en het feit dat nagenoeg alle eersteklasseclubs in het Belgische voetbal een gokbedrijf als sponsor hebben. Volgens een goed geïnformeerde bron in de sector bedroeg de inzet van de Belgen bij de privéspelers in online gokken vorig jaar 6,9 miljard euro, goed voor een opbrengst voor die bedrijven van 434 miljoen euro. Van 2012 tot 2018 is de markt bijna vertienvoudigd.

Om het aantal gokverslavingen in te dammen, voerde minister van Justitie Koen Geens (CD&V) beperkingen in. Vanaf 1 juni mag er geen reclame op tv gemaakt worden voor online kansspelen en komen er reclamebeperkingen voor online weddenschappen. Het uitdelen van bonussen wordt beperkt tot 275 euro per maand en er komt een spellimiet van 500 euro per week.

Critici vinden die maatregelen een maat voor niets. Een limiet van 500 euro per week betekent nog altijd dat spelers in een maand tijd hun hele loon kunnen inzetten. En spelers kunnen zelf hun weeklimiet aanpassen. Ook het feit dat reclame op televisie überhaupt nog mogelijk is, wordt als een te grote toegeving aan de sector en de mediabedrijven beschouwd.

De in België erkende gokbedrijven zoals Unibet, Napoleon Games, Betfirst en Golden Palace wijzen erop dat ze al zwaar gereglementeerd zijn, dat ze veel inspanningen doen om spelers te waarschuwen voor verslavingsgedrag en dat mensen nu eenmaal gokken. In hun redenering lok je ze beter naar gereglementeerde en erkende gokbedrijven in eigen land, omdat je zo vermijdt dat ze op buitenlandse illegale sites belanden. Voor Willemen houdt dat weinig steek: ‘Het is alsof je als overheid niet alleen bedrijven erkent om propere cocaïne te leveren, maar ze tegelijk toelaat via reclamecampagnes de boodschap de wereld in te sturen dat cocaïne snuiven leuk en gezellig is.’

Voor ex-verslaafde Sander zijn de vele reclamecampagnes die hij onder ogen krijgt een marteling. ‘Ik krijg nog altijd mails op mijn naam toegestuurd met een interessant aanbod om opnieuw te beginnen. En op televisie word je gewoon overspoeld met reclame voor online gokken. Vaak wordt daarbij gesuggereerd dat je met veel voetbalkennis snel rijk kan worden. Terwijl ik ervaren heb dat zoiets pure onzin is. Als voetbalkenner krijg je wel de indruk dat je slimmer bent dan de rest, maar het blijft gewoon een gokspel als een ander, waarachter slimme algoritmes zitten die je af en toe de indruk geven dat je wint, maar je langzaam ruïneren.’

Trakteren

Dat blijkt een maand later ook aan de stand van mijn Unibet-portefeuille. Na het voetbal en pokeren ben ik overgeschakeld op roulette, races met windhonden (8 euro verdiend door in te zetten op de hond met de exotische naam Beautifulscenery!) en wielrennen. Mijn aanvankelijke inzetten van 1 of 2 euro zijn toegenomen tot 5 of 10 euro, wat voor geroutineerde gokkers nog altijd niets voorstelt. Maar mijn rekening is wel gezakt tot 65 euro.

Tijd om te stoppen, denk ik, wil ik mijn oorspronkelijke inzet van 40 euro niet verliezen. Maar dat blijkt niet mogelijk omdat ik nog te weinig heb ingezet om mijn bonusgeld verzilverd te krijgen. Ik ga nog enkele dagen in overdrive en zet uiteindelijk mijn laatste 25 euro winst in op wielrennen, een sport waarvan ik mezelf wijsmaak dat ik er toch iets van afweet. Ik gok op Mathieu Van der Poel in de Amstel Gold Race, en schreeuw de hele buurt bijeen als die uit een totaal verloren positie in de laatste meters naar de overwinning snelt. Het Nederlandse wielerfenomeen levert me 106,25 euro op.

Niet slecht toch? Ik speel met kleine bedragen, amuseer me tijdens de dode uren en heb in een maand tijd toch maar mooi 100 euro extra verdiend. Waarom zou ik mijn rekening niet openlaten en af en toe een gokje plaatsen tijdens een saaie voetbalmatch? ‘Natuurlijk zijn er gokkers die niet in de problemen komen’, zegt Willemen. ‘Maar ik heb te veel ellende gezien om uit te sluiten dat zelfs een gematigde speler als jij verslaafd kan geraken.’ Dat bevestigt ook Sander. ‘Voor je het weet, zit je op dode momenten niets anders te doen. Gokken is vaak een manier om de realiteit te ontvluchten, besef ik nu. Zelfs na vier maanden clean te zijn gaat er geen dag voorbij zonder dat ik eraan denk.’

Dus bij deze: collega’s, ik haal mijn rekening leeg en geef een drink met mijn gokwinst. Beloofd.

Voor info, zelftests en hulp: www.gokhulp.be of www.druglijn.be

Henk Dheedene, Redacteur Weekend & Reportage