Vijftien gedetineerden die hun straf bijna hebben uitgezeten, verblijven vanaf dit najaar in een gemeenschapshuis in het centrum van Mechelen. In die 'lightgevangenis' worden ze begeleid om hun kans op een geslaagde terugkeer in de samenleving te vergroten. Directe buren geven het project een kans.
Het proefproject dat vanaf september in Mechelen loopt, is het eerste van twee zogenaamde transitiehuizen die er in ons land komen. De federale regering maakt er 900.000 euro voor vrij. Justitie haalt de mosterd voor die aanpak in Nederland. Gevangenen worden daar al langere tijd overgeplaatst naar een soort gemeenschapshuis tegen het einde van hun straf.
Veiligheidscriteria
De bewaking is er veel minder streng dan in een klassieke gevangenis en gedetineerden hebben er een grotere vrijheid. Al gelden er wel strakke regels en riskeren ze terug in de cel te vliegen als ze zich daar niet aan houden. Niet elke gedetineerde komt ervoor in aanmerking. Ze moeten aan bepaalde veiligheidscriteria voldoen.
“Hoe we alles organiseren, wordt de komende maanden nog voorbereid”, zegt minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Gedetineerden worden er alleszins voorbereid om zelfstandig te wonen, werken en te functioneren binnen de maatschappij.
Gevangenis light
Voor de uitbating werkt de overheid samen met G4S Care en de stichting Exodus Nederland, die al heel wat ervaring heeft op dit vlak.
“Een transitiehuis is een gevangenis light, zeg maar, waar gedetineerden intensief begeleid worden met het oog op hun nakende vrijlating. In een transitiehuis zetten de begeleiders in op actief burgerschap en de zelfredzaamheid van deze gedetineerden”, zegt Mechels burgemeester Bart Somers (Vld-Groen-m+). Het stadsbestuur was samen met zeven andere lokale besturen kandidaat voor de vestiging van een transitiehuis. “In ons bestuursakkoord hebben we ons ertoe geëngageerd om werk te maken van de re-integratie van ex-gedetineerden. Zo helpen we voorkomen dat justitie ongeleide projectielen vrijlaat”, stelt Somers nog.
Voor de vestiging van het gemeenschapshuis heeft het stadsbestuur een locatie op het oog in de Hanswijkstraat in de binnenstad. In de twee panden was recent nog een winteropvang voor dak- en thuislozen gevestigd.
Goede intenties
“Ik dacht dat ze die twee panden gingen afbreken. Zo'n transitiehuis zie je liever niet in de buurt komen, maar het moet natuurlijk ergens gebeuren”, reageert buurtbewoner Lieven Pauwels. Hij is wel overtuigd van de goede intenties achter het project. “Zeker voor mensen die zich ervoor willen inzetten om zich opnieuw te integreren in de samenleving. Hopelijk krijgen we niet te maken met 'vrienden' die hier komen rondhangen om hen opnieuw te rekruteren”, vertelt Pauwels.
Zijn buurman Wim Voss woont naast het toekomstige transitiehuis. Dat schrikt hem niet af. “Ik ben niet het type mens dat meteen in zijn broek doet. Ik ga dit project dus niet op voorhand afschieten. Zo'n huis biedt gedetineerden een unieke kans om zich te bewijzen voor de samenleving”, geeft hij aan.
De ondernemer hoopt dat de gedetineerden die geselecteerd worden die kans grijpen. “Van zodra ze op ons dak klimmen, zal het snel afgelopen zijn. Maar daar ga ik dus niet van uit. Ik vind het positief dat er met die panden iets gebeurt”, zegt Wim Voss nog.
Weinig problemen
De burgemeester verwacht weinig problemen. Hij verwijst naar de oprichting van de jeugdinstelling elders in Mechelen, waar de stad ook vragende partij voor was. “De instelling is perfect verweven met de omgeving en verricht schitterend werk. Jongeren worden er met vallen en opstaan op het rechte pad gebracht. In hun en ieders belang”, stelt Bart Somers.
Als het proefproject aanslaat, moeten er verspreid over het land honderd plaatsen komen in transitiehuizen. “Er opent nog een tweede in Wallonië, maar wij hebben nog niet beslist waar”, zegt minister Geens.
sven van haezendonck