Het parlement heeft net het nieuwe huwelijksvermogensrecht goedgekeurd. Meer solidariteit bij de scheiding is het uitgangspunt. Maar ook nieuw samengestelde gezinnen profiteren ervan.
'Als solidariteit de norm wordt, aanvaardt de rechter misschien ook gemakkelijker andere correcties in het voordeel van de zwakke partner'
Van onze medewerkster Frida Deceunynck
1. Meer solidariteit bij scheiding van goederen
Trouwen met scheiding van goederen is populair bij koppels met een eigen zaak. Zo kunnen ze voorkomen dat schuldeisers van de ene partner kunnen raken aan het inkomen en de bezittingen van de andere echtgenoot. Bij een scheiding kan dit systeem harde gevolgen hebben voor de financieel 'zwakke' partner. Denk bijvoorbeeld aan de doktersvrouw zonder eigen inkomen die berooid achterblijft.
Om zulke situaties te vermijden, is er vanaf 1 september ook een 'solidaire' variant beschikbaar van de scheiding
van goederen. 'In het nieuwe stelsel behouden de echtgenoten elk hun eigen vermogen - dat nog altijd buiten schot blijft van schuldeisers - maar worden de “aanwinsten” bij een echtscheiding verdeeld', legt professor Charlotte Declerck (UHasselt en Tiberghien Advocaten) uit. Als een dokter bijvoorbeeld tijdens zijn huwelijk een beleggingsportefeuille van 500.000 euro heeft opgebouwd met de inkomsten van de praktijk, terwijl zijn vrouw altijd thuisgebleven is voor de kinderen, dan kan de doktersvrouw bij een echtscheiding haar deel van de beleggingsportefeuille opeisen.
Daarnaast kan er vanaf 1 september ook een 'billijkheidsclausule' ingelast worden in huwelijkscontracten met scheiding van goederen. In manifest onbillijke situaties kan de rechter dan een vergoeding toekennen aan de benadeelde partner. Die kan maximaal een derde van de gezamenlijke vermogensaangroei bedragen. Declerck: 'Koppels zijn nooit verplicht om een billijkheidsclausule in hun huwelijkscontract te zetten, maar de notaris is wél verplicht om hen hierover te informeren. Op straffe van nietigheid moet hij ook uitdrukkelijk in het huwelijkscontract vermelden of de echtgenoten al dan niet voor een billijkheidsclausule hebben gekozen. Zo worden echtgenoten verplicht om een weloverwogen keuze te maken.'
Voor bestaande huwelijkscontracten is deze clausule niet van toepassing, tenzij de echtgenoten hun huwelijkscontract expliciet laten wijzigen. Professor Declerck is hoopvol dat de switch naar meer solidariteit op termijn de mindset van de magistratuur zal veranderen. 'Als solidariteit de norm wordt, aanvaardt de rechter misschien ook gemakkelijker andere correcties in het voordeel van de zwakke partner.'
2. Beroepsgoederen uitkopen of vergoeden bij een echtscheiding
Ook voor de verdeling van beroepsgoederen veranderen de spelregels. Neem bijvoorbeeld de camera's van een fotograaf die tijdens het huwelijk aangekocht werden met gemeenschappelijk geld. Omdat het beroepsgoederen zijn, worden ze bij een scheiding toegewezen aan de fotograaf om te garanderen dat hij zijn beroep verder kan uitoefenen. Maar onder de nieuwe regeling zal de fotograaf zijn ex-partner moeten uitkopen. 'Men kijkt hiervoor naar de waarde van het materiaal bij het inleiden van de echtscheiding', zegt Charlotte Declerck. 'Voor een camera die op dat moment volledig afgeschreven is, zal er niets meer betaald moeten worden.'
De kaarten liggen anders als onze fotograaf zijn beroep uitoefent via een vennootschap die opgericht werd vóór het huwelijk. De aandelen van de vennootschap zijn dan eigen goederen van de fotograaf. 'Als de fotograaf zijn winsten altijd heeft opgepot in de vennootschap, kan dat tot schrijnende situaties leiden bij een echtscheiding', zegt de juriste. 'De nieuwe regeling laat de gedupeerde partner toe een vergoeding te eisen van de fotograaf. Die wordt berekend op de grootte van het opgepotte bedrag. Maar als de fotograaf kan aantonen dat die reserves nodig zijn om de toekomst van het bedrijf te verzekeren, vist de andere partner achter het net.'
3. Maatwerk bij een tweede huwelijk
Tot slot komt er ook meer vrijheid voor ouders die voor een tweede (of volgende) keer in het huwelijksbootje stappen. Door de wet-Valkeniers uit 2003 kunnen zij - in samenspraak met hun nieuwe partner - bepaalde bezittingen buiten het nieuwe huwelijk houden en volledig reserveren voor hun kinderen uit een eerdere relatie. Zo kunnen ze bijvoorbeeld een tweede verblijf of een effectenportefeuille meteen in volle eigendom nalaten aan hun kinderen. Tot op de dag van vandaag geldt dat niet voor de gezinswoning en het huisraad. De langstlevende echtgenoot erft altijd het vruchtgebruik
van de gezinswoning en het huisraad. De kinderen hebben alleen recht op de blote eigendom zolang hun stiefouder leeft.
'Vanaf 1 september zullen ouders bij een nieuw huwelijk ook de woning en het huisraad kunnen reserveren voor de kinderen uit een vorige relatie', zegt Charlotte Declerck. 'De langstlevende heeft wel altijd een recht van bewoning gedurende de eerste zes maanden na het overlijden.'
Frida Deceunynck ■