De Staatsveiligheid en de militaire Adiv hebben voortaan krachtige software om tot in de diepste krochten van het internet naar informatie te graven.

Bijna twee jaar hebben ze erop gewacht, maar rond deze ­periode krijgen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten nieuwe tools om te speuren op sociale media zoals Facebook, Instagram en Twitter. De tool bestaat uit een combinatie van verschillende softwaremodules en hardware. ‘Dit zal ons toelaten om performanter op zoek te gaan naar info’, zegt Ingrid Van Daele, de woordvoerster van de Staatsveiligheid. ‘In essentie doet dit programma hetzelfde als wat onze mensen handmatig doen: het verkeer op sociale media filteren en daaruit informatie halen. Nu kan dit geautomatiseerd en op grote schaal.’

Uit terreurdossiers van de afgelopen jaren bleek nagenoeg keer op keer dat sociale media een rol spelen in de radicalisering van individuen. Een onderzoek van de universiteiten van Gent en Louvain-la-Neuve toonde in 2014 aan hoe sites als Facebook de functie van propaganda­kanaal hebben overgenomen van bijvoorbeeld boeken. Daarnaast gebruiken extremisten de meest uiteenlopende onlinetoepassingen om met elkaar te communiceren.

‘Nu zullen we onder meer spontaan een melding krijgen wanneer er op sociale media over een bepaald item een piek is in het verkeer’, legt Van Daele uit. ‘Een voor de hand liggend voorbeeld is de opeising bij aanslagen. We zullen zeer snel kunnen nagaan wie wat zegt. De zoekalgoritmes die we zullen gebruiken, kunnen we ook veel meer naar onze hand zetten dan bij gewone zoekopdrachten, bijvoorbeeld door in te stellen dat er elke dinsdag naar bepaalde informatie moet worden gezocht, of een week lang.’

Ook voor dark web

Behalve voor het doorzoeken van het ‘gewone’ internet kan de tool ook worden gebruikt voor de analyse van het ‘deep web’ en het ‘dark web’. Het ‘deep web’ bestaat uit websites die niet zijn geïndexeerd door zoek­machines zoals Google. Het ‘dark web’ gaat nog een stap verder: om die sites te raadplegen, is een speciale browser nodig.

Behalve de Staatsveiligheid gaan ook de militaire inlichtingendienst Adiv en de federale politie met de tool aan de slag. Om welke het precies gaat, kunnen de inlichtingendiensten niet prijsgeven. Volgens ­onze info is hij afkomstig van een Nederlandse leverancier. De oorspronkelijke goedkeuring van de aankoop dateert al van augustus 2016, enkele maanden na de terroristische aanslagen op de luchthaven van Zaventem en het metrostation Maalbeek. Nu is de installatie aan de gang. Ook de beheerders van de toepassing zouden intussen zijn opgeleid.

Het systeem kost alles samen ongeveer 20 miljoen euro. Een deel daarvan dient voor het onderhoud de komende vier jaar. Adiv trekt er zo’n 11 miljoen euro voor uit, bij de Staatsveiligheid gaat het om iets meer dan een miljoen euro. In totaal zijn er 95 licenties aangekocht, waarvan er vijf bedoeld zijn voor de Staatsveiligheid. Een evaluatie van het systeem is daar voor het najaar gepland.