In december laatstleden lanceerde minister van Justitie Koen Geens zijn visietekst “Court of the Future”, waarin hij pleit voor een rechtbank met meer aandacht voor de dienstverlening aan burgers en ondernemingen. Justitie moet daarmee toegankelijker, stipter en daardoor ook rechtvaardiger worden. En ook de politie krijgt perspectieven voor haar werking want politie en gerecht zijn in de veiligheidsketen sterke partners.

Via een nieuwe website “Just-on-Web” zou de burger of de ondernemer zijn dossier digitaal kunnen raadplegen, waar hij zich ook bevindt: thuis of via een kiosk op de griffie van de rechtbank. Dit moet zorgen voor een betere toegankelijkheid van Justitie. Ook juridische professionals zoals advocaten zullen via datzelfde platform rechtstreeks digitaal kunnen communiceren. Via deze unieke portaalwebsite wordt het mogelijk om procedures op te starten met een digitale dagvaarding of dito verzoekschrift, om conclusies of schuldvorderingen bij een faillissement of collectieve schuldenregeling neer te leggen, om databanken te raadplegen, boetes en gerechtskosten te betalen, vonnissen te ontvangen of onderzoeks- en strafdossiers te raadplegen.

Het masterplan gebouwen zet in op minder, maar multifunctionele gerechtsgebouwen. Het biedt niet alleen een antwoord op de behoeften van de magistraten en het gerechtspersoneel maar eveneens op de omslag die de digitale revolutie vereist. De burger zal in elk gerechtsgebouw kunnen worden geholpen, ongeacht de rechtbank waar zijn dossier aanhangig is. Hiervoor wordt in elke griffie onder meer een kioskruimte ingericht waar de burger de website “Just-on-Web” kan raadplegen. Het griffiepersoneel zal de burger administratief begeleiden bij de raadpleging van zijn dossier of bij de opstart van zijn procedure. Justitie zal aldus nabijer zijn: fysiek en digitaal.

De rechtbank van de toekomst moet ook stipter zijn. Zo mag elke aanleg nooit langer dan éénjaar duren en moet de werking van Justitie versneld worden door optimalisatie van de procedures, digitalisering met gebruik van artificiële intelligentie waar dat kan, en een efficiënte inzet van magistraten en gerechtspersoneel. De burger verdient immers een duidelijke beslissing binnen een redelijke termijn.

“Court of the future” is intussen het derde strategische document dat Minister Geens voorstelt na het “Justitieplan” en “De sprong naar het recht voor morgen”, dat een programma voor de hercodificatie van de basiswetgeving bevatte. Deze visietekst bouwt voort op de verwezenlijkingen van het “Justitieplan” en de uitvoering ervan in de 5 Potpourriwetten. Die Potpourriwetten bevatten tal van bepalingen die de werklast deden dalen bij het gerecht maar ook de politie. Bijvoorbeeld het CALOG-personeel dat ingezet kan worden bij het verwerken van boetes of het niet langer volledig moeten uittikken van telefoontapgesprekken.

Door deze geïntegreerde visie op de rechtbank van morgen voor te stellen, wil minister Geens de dialoog aangaan en alle actoren van Justitie en de samenleving uitdagen om na te denken over de rol en werking van Justitie in de toekomst. 

Ook voor de geïntegreerde politie bevat de visietekst Court of the future een reeks mooie perspectieven. Zo zal naast de creatie van een nieuwe directie Beveiliging binnen de federale politie (DAB) in de toekomst nog meer ingezet worden op het houden van zittingen van de raadkamer, de kamer van inbeschuldigingstelling en de strafuitvoeringsrechtbanken in de arresthuizen en strafinrichtingen; zullen de personen in voorhechtenis of gedetineerden niet langer moeten overgebracht worden voor inzage dossier omdat Consultonline het dossier toegankelijk zal maken vanuit de cel en zal ook videoconferentie nog meer ingang vinden. Verder wordt ingezet op een maximale digitalisering van bij de oorsprong, waardoor de politie zijn digitale processen-verbaal rechtstreeks zal kunnen voegen aan het digitaal strafdossier middels de e-pv databank. Bovendien kondigt de minister in zijn visietekst aan dat begin 2018 de politie via Sidis Suite toegang zal krijgen tot het centraal strafuitvoeringsregister en hiermee dus tot het digitaal dossier van personen die geheel of gedeeltelijk in vrijheid worden gesteld, waardoor een beter toezicht mogelijk zal worden. Tenslotte herneemt minister Geens in zijn toekomstbeeld voor justitie het crossborder-projectwaarmee niet alleen de opsporing en vervolging van buitenlandse verkeersovertreders versterkt wordt, maar waarmee vooral het administratief proces rond verzending en opvolging van betaling van verkeersboetes sterk geoptimaliseerd wordt.

Koen Geens: “Recht moet niet alleen geschieden, men moet ook kunnen zien dat het geschiedt. De burger en ondernemer moeten dus op elk moment hun dossier kunnen inkijken om de stand van zaken op te vragen. Justitie wordt verwacht rechtvaardig te zijn. Rechtvaardigheid kan alleen worden bereikt mits ruime toegankelijkheid én grote stiptheid. Door samen met alle actoren uit het veld, en in het bijzonder met de politie, in te zetten op de rechtbank van de toekomst zal Justitie de mensen beter van dienst kunnen zijn en zal Justitie aantrekkelijker worden voor alle generaties.”