Assisen op de schop, onderzoeksrechters afschaffen... De magistratuur schreeuwt moord en brand over de hervorming van het strafprocesrecht. Maar binnenkort zullen ze gehoord worden in het parlement. "Het is de bedoeling om echt te luisteren, maar dan in beide richtingen", zegt justitieminister Geens.

Begin dit jaar maakte het Grondwettelijk Hof brandhout van de assisenhervorming van minister Koen Geens (CD&V). Die hield in dat zware misdaden ook voor een correctionele rechtbank mogen komen: assisenprocessen zijn immers duur en tijdrovend. De vernietigde regeling was hoe dan ook tijdelijk en moest de werklast bij assisen draaglijk maken. De definitieve hervorming ervan maakt deel uit van één van de grote werven van Geens deze legislatuur: een nieuw wetboek van strafvordering, met daarin nieuwe regels over hoe een strafproces (sneller en efficiënter) gevoerd moet worden. Daarvoor deed hij een beroep op vijf experts, onder wie hoogleraar Philip Traest (UGent), maar hun voorstellen stuitten op weerstand vanuit de magistratuur. Ze knabbelen bijvoorbeeld aan de bevoegdheden van de onderzoeksrechters, door strafonderzoeken in de toekomst alleen nog door het parket te laten uitvoeren. De onderzoeksrechter mag wel nog toezien en beslissen of een verdachte aangehouden blijft, maar staat buiten het onderzoek. Vandaag hebben ze in feite een dubbel petje op: ze voeren én controleren het onderzoek.

Doortelefoneren

"Dat dubbel petje is net een troef", vindt Philippe Van Linthout, voorzitter van de Vereniging van Onderzoeksrechters en zelf actief in Mechelen. "Een onderzoeksrechter stuurt rechtstreeks de politiemensen aan, weet met wie hij te doen heeft, kan hen een machtiging geven met kennis van zaken, maar ook meteen zien wat daarmee gedaan wordt. Als het Openbaar Ministerie jou de vragen tot machtiging 'doortelefoneert', heb je die controle niet."

In overleg met de minister stelt de voorzitter van de Kamercommissie Justitie voor het werkveld uit te nodigen in het parlement. "Het debat is overal gevoerd, maar te weinig in het parlement", zegt voorzitter Philippe Goffin (MR). Hij stelt zijn commissieleden vandaag voor om hoorzittingen te organiseren, met de experts én met het werkveld.

Wel overleg geweest

"We zijn zeker vragende partij om gehoord te worden", zegt Van Linthout, "al is er natuurlijk een verschil tussen horen en luisteren." De hoorzittingen komen er in ieder geval niet voor de show. "Het is de bedoeling om echt te luisteren, maar dan in beide richtingen", aldus de minister. Opvallend toch, dat het tot nu toe vooral in de pers werd uitgevochten. "Het is gelopen zoals het gelopen is", zegt Geens, "maar het is niet zo dat de experts en het terrein geen overleg gepleegd hebben. Ook de experts vinden dat er niet genoeg naar hen geluisterd is. Maar nu komt er een uitvoerig debat in het parlement. Ik hoop dat iedereen daar wél naar elkaar luistert."

(ARA/DDW)