Het gaat de goede kant uit met de jacht van het Belgische gerecht op de rijkdom van criminelen, maar niemand blijkt zo naarstig inbeslagnames te doen als het Antwerpse gerecht.
Misdaad mag niet lonen. Maar jarenlang hadden de Belgische politiediensten en magistraten te weinig oog voor het vermogen van criminelen. De focus lag traditioneel op het bewijzen van de misdrijven, terwijl de verdachten hun opbrengsten konden behouden. Zo aanvaardde een drugsbaron met de glimlach zijn gevangenisstraf omdat hij zijn buitgemaakte inkomsten kon houden. Niet zonder reden is de 'buitgerichte aanpak' vorig jaar opgenomen in het Nationaal Veiligheidsplan voor 2016-2019 als een prioriteit voor alle politiediensten.
Maar de statistieken van het COIV, de inbeslagnamedienst van Justitie, wijzen volgens minister van Justitie Koen Geens (CD&V) op een positieve evolutie. Bij de opstart van het COIV bezorgden het gerecht en de politie 4.565 inbeslagnamedossiers aan de dienst. Vorig jaar waren dat er dubbel zoveel (9.213 dossiers). Momenteel staat 488 miljoen euro op de rekeningen van de inbeslagnamedienst, plus nog 24 miljoen euro aan in beslag genomen beleggingen.
De vraag is wel of het Belgische gerecht met 512 miljoen euro aan in beslag genomen gelden en beleggingen, verspreid over meerdere jaren, voldoende jaagt op criminele vermogens. Het openbaar ministerie van Nederland kon bijvoorbeeld vorig jaar, in een jaar tijd, beslag leggen op ruim 416 miljoen euro aan crimineel vermogen.
Al beheert het Belgische COIV naast gelden en beleggingen nog 'een belangrijk aantal' in beslag genomen goederen zoals auto's, diamanten, juwelen en kunstvoorwerpen. Maar Geens kan geen precieze, totale waarde kleven op al die goederen. Een bekend voorbeeld is het 43 meter lange luxejacht van de gevallen Optima-topman Jeroen Piqueur. Dat jacht, de Rubeccan, is vorig jaar nog aan de ketting gelegd door de Gentse onderzoeksrechter. In de Spaanse badplaats Altea, waar het jacht ligt, kunnen toeristen zich vergapen aan het jacht van 10 miljoen euro dat alle andere bootjes in de haven doet verbleken.
Maar uit de cijfers die Geens nu vrijgeeft over de inbeslagnames, blijkt ook dat geen enkel gerechtelijk arrondissement zo ijverig jaagt op de eigendommen van verdachten als dat van Antwerpen. Op een totaal van 104.123 inbeslagnamedossiers die sinds 2004 zijn ingediend bij het COIV, blijken liefst 19.899 te komen uit de afdeling Antwerpen binnen het gerechtelijk arrondissement Antwerpen. Bijna een vijfde van alle inbeslagnames gebeurde de voorbije jaren dus in Antwerpen. Ook dit jaar was Antwerpen al goed voor 1.744 nieuwe dossiers op een voorlopig totaal van 8.776 dossiers.
De federale politie van Antwerpen heeft dan ook niet gewacht op het Nationaal Veiligheidsplan dat de 'buitgerichte aanpak' vorig jaar tot een prioriteit maakte. 'In elk dossier bekijken we of een financieel onderzoek nodig is. Dan zitten onze teams samen. Er zijn zelfs drugsdossiers waarin we geen bewijzen vonden van de drugshandel, maar de verdachten wel konden aanpakken via de financiële kant, het opzetten van constructies en witwassen', vertelt Stanny De Vlieger, directeur van de federale gerechtelijke politie in het arrondissement Antwerpen. 'De klassieke manier is om aan het einde van een onderzoek ons 'plukteam' in te zetten om het vermogen van de verdachten af te pakken. Maar de moeilijkere manier is om echt te kijken welke financiële constructies, bedrijven en buitenlandse witwasoperaties achter de misdrijven schuilgaan. Dat loont nog veel meer. Want je graaft zo dieper in hun geld en zelfs in hun hele criminele organisatie. Met tal van andere misdrijven, zoals valsheid in geschrifte en finaal witwassen.'
Buiten Antwerpen spreekt het voor zich dat Brussel de meeste inbeslagnamedossiers bezorgt aan het COIV. Met al 1.385 dossiers dit jaar en sinds 2004 al 21.861 dossiers, ook een vijfde. Maar het valt op dat in Brussel het aantal inbeslagnamedossiers zelfs daalt de voorbije jaren. En dat valt niet alleen te verklaren door de afsplitsing van het arrondissement Halle-Vilvoorde. Al zegt het aantal dossiers nog niets over de omvang van de bedragen die op het spel staan, natuurlijk.
In elk geval hoopt Geens dat zijn grote hervorming van het COIV via een wetsontwerp dat ter stemming voorligt in de Kamer nog een nieuw elan zal geven aan de inbeslagnames. Zo krijgt de inbeslagnamedienst duidelijkere opdrachten, striktere termijnen voor teruggaves en duidelijke procedures om in beslag genomen bitcoins te beheren.
NIEUWJAAR IN DE CEL?
Vandaag weet de gevallen Optima-topman Jeroen Piqueur of hij na Kerstmis ook Nieuwjaar zal doorbrengen in de gevangenis. Idem dito voor zijn zoon Ruben. Vandaag oordeelt de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling over hun verdere aanhouding. Samen met dochter Rebecca werden vader en zoon Piqueur op 12 december aangehouden door de Gentse onderzoeksrechter Annemie Serlippens. Rebecca mocht al de dag nadien haar cel verlaten. Maar op 15 december bevestigde de raadkamer de aanhouding van vader en zoon. Piqueur begrijpt volgens zijn advocaten nog altijd niet waarom hij na anderhalf jaar plotseling de cel in moest.
LARS BOVÉ