Goedkoop, efficiënt, digitaal en toch dichtbij: niet meteen begrippen die je aan justitie linkt. "Ik mag toch dromen, nietwaar?", zegt minister Koen Geens (CD&V). De droom is nog veraf, de plannen - die hij gisteren ontvouwde - concreet. Aan één legislatuur heeft deze minister niet genoeg.
1. Vraag alles aan via 'just-on-web'
Of het nu is om een boete te betalen, je huwelijkscontract te bekijken of bewindvoering te vragen voor je dementerende moeder: alles moet online kunnen, via just-on-web, naar analogie met tax-on-web.
2. Elke rechtbank kan 'alles'
Een arbeidsgeschil of een ex die de alimentatie maar niet betaalt: daarvoor moet je op elk moment bij élke rechtbank kunnen aankloppen, waar ook in België. Geens wil een kiosk in elke rechtbank, waar griffiers mensen helpen met vragen over hun lopende dossier.
3. Nog drie rechtbanken per provincie
Geens vindt dat elke provincie het met maximaal 3 rechtbanken moet doen, op voorwaarde dat die multifunctioneel zijn. Voor West-Vlaanderen betekent dat 2 rechtbanken minder.
6. Geen bombastische paleizen meer
Justitietempels waarin mensen verdwalen, zijn passé. Nieuwe rechtbanken moeten kleiner en multifunctioneler zijn, met zalen die voor alles en door iedereen gebruikt worden. Aangezien magistraten vaker thuis zullen werken, hoeven er ook een pak minder bureaus te zijn.
5. Ook pro Deo met 'hoger' inkomen
Justitie moet betaalbaarder worden, zodat meer mensen voor hun rechten opkomen. Een alleenstaande met een inkomen of uitkering van minder dan 978 euro kan vandaag een beroep doen op een 'gratis' pro-Deoadvocaat. Wie iets meer verdient, betaalt het volle honorarium. Niet logisch, vindt de minister. "Een dame met een pensioen van 1.100 euro is zogezegd 'te rijk' voor een pro-Deoadvocaat."
4. Fiscaal aftrekbare rechtsbijstandverzekering
De fiscale aftrekbaarheid van de rechtsbijstandverzekering is al goedgekeurd door de ministerraad, maar de invoering is nog veraf. Er wachten nog onderhandelingen met advocaten over de tarieven. Toekomstige rechtsbijstandverzekeringen moeten ook bouwgeschillen en echtscheidingsprocedures dekken. Nu is dat vaak niet zo, terwijl de meeste mensen net daar nood aan hebben. De fiscale aftrek moet mensen een duwtje in de rug geven om zich te verzekeren.
7. 'Zinloos' beroep beperken
Zomaar in beroep gaan, als je weet dat het allicht niets oplevert, moet vermeden worden. Dit is nu al een speerpunt in de justitieplannen van Geens: zo werd de termijn waarbinnen iemand beroep kan aantekenen, fors ingekort.
8. Video-conferentie
Waarom moeten mensen zich naar de rechtbank begeven, als het ook efficiënter kan? Waar mogelijk, kan men beter inzetten op videoconferentie. Zo verliezen mensen geen hele dag met wachten, als ze toch maar een kwartiertje bij de rechter zijn.
9. Gevangenen minder uit cel verplaatsen
Gevangenen transporteren naar de rechtbank is duur. Dat kan vaak vermeden worden. Mensen in voorhechtenis hoeven geen hele dag bewaakt te worden in de rechtbank, om te horen dat hun aanhouding verlengd is. Ook dat kan via videoconferentie. Een veroordeling via videoconferentie moet uitzonderlijk blijven, bij heel zware criminelen.
10. Computer beslist over rijverbod
Wat een computer beter of sneller kan, moet een rechter niet doen. Een algoritme kan aanleren hoe hoog de boete of hoe lang het rijverbod is voor iemand die x aantal kilometer te snel reed. Ook het toekennen van schade- vergoedingen kan automatisch. ASTRID ROELAND