Catalonië is, zoals Schotland, een frontrunner in Europa. Een belangrijk gedeelte van de bevolking is voor onafhankelijkheid. Andere Catalanen vinden het referendum ongrondwettig -en ze hebben gelijk, maar weinig onafhankelijkheden worden begeleid door de grondwet.

Nog een ander deel van de Catalaanse bevolking begrijpt dat onafhankelijkheidsstreven niet in een steeds globalere wereld waarin nationaliteit en etnie voorbijgestreefde referentiepunten lijken.Tenzij het moederland nadrukkelijk op zijn strepen staat, en dat is een understatement.

Dan ontstaat een nieuwe situatie die de onpartijdigen, internationalisten en gematigden meetrekt naar de 'Si'-kant. Morgen kan men zich afvragen wat het referendum in Catalonië zou gegeven hebben, indien Spanje zich niet zo vijandig zou hebben opgesteld. Nu overheerst in de perceptie die vijandige opstelling, en dat is voor de voorstanders van onafhankelijkheid een gunstige framing.

Zoals zo vaak in de geschiedenis, zal het toeval beslissen of het op de lange termijn blijft bij een Europa van de naties, dan wel komt tot een Europa van de regio's. De Spaanse premier heeft de opportuniteit gemist om dit referendum over de de Catalaanse kwestie in het voordeel van Spanje te beslechten door het te winnen. Zo won Cameron het Schots referendum. Maar hij verloor de Brexit.

Premier zijn in een verdeelde democratie, het blijft een dubbeltje op zijn kant.