Door het idee van quota op voorlopige hechtenissen te lanceren, heeft Geens gisteren voor ophef gezorgd. De onderzoeksrechters stonden meteen op hun achterste poten. Ook vanuit de regeringspartijen Open Vld en N-VA kwam er zware kritiek op het voorstel. Geens werd meteen ter verantwoording geroepen in de Kamer. Iedereen was wakker geschud door het voorstel en daar was het hem duidelijk om te doen.

Geens zette hoog in op de aanpak van de overbevolking in de gevangenissen. Maar zijn dure belofte om tegen het einde van de maand onder de kaap van 10.000 gedetineerden te duiken, blijkt nu onhaalbaar. Zijn passage in de Kamer gisteren leert dat hij zich in de steek gelaten voelt. Dat terwijl hij wel altijd trouw “zijn nestel heeft afgedraaid”. “Het zat hem hoog”, klinkt het bij de CD&V-partijtop. “Hij boekte geen vooruitgang meer, dus moest hij een signaal geven.” Een noodkreet in vier quotes.

“ALS IK KON TOVEREN DAN BOUWDE IK MORGEN VIJF GEVANGENISSEN”

“Moet ik ze echt opsommen, alle instellingen die menen zich te moeten bemoeien bij de bouw van een gevangenis? En alle buurtbewoners die menen dat ze naar de Raad van State moeten stappen om een gevangenis in hun buurt tegen te houden?”

De frustratie omdat de bouw van nieuwe gevangenissen in Dendermonde en Haren steeds opnieuw uitgesteld moet worden, zit Geens duidelijk hoog. “In Dendermonde wachten we al tien jaar.” En het zou best nog veel langer kunnen worden. Volgens de Regie der Gebouwen lopen er vernietigingsprocedures “tegen quasi alle vergunningen”.

Ondertussen daalt het aantal bedden in de gevangenissen sneller dan de gevangenisbevolking, waardoor de overbevolking toeneemt en de kans op nieuwe veroordelingen door het Europees Hof dus ook. Om de urgentie van het probleem duidelijk te maken, somde Geens op hoe erg de overbevolking eigenlijk wel is: “Antwerpen: 620 gedetineerden voor 365 plaatsen. Sint-Gilllis: 830 gedetineerden voor 579 plaatsen. Lantin: 864 gedetineerden voor 618 plaatsen. Dendermonde: 250 gedetineerden voor 159 plaatsen.”

“ALLEEN ALS ER STAKINGEN ZIJN OF ALS IK 'WERELDVREEMDE' VOORSTELLEN LANCEER, WORDT HIEROVER GEPRAAT”

Meer dan een jaar na de wekenlange cipiersstaking is de politieke dringendheid voor het probleem van de overbevolkte gevangenissen helemaal weg. Geens slaagde er niet meer in om het dossier bovenaan de agenda van de regering en dus in de publieke opinie te krijgen. “Het is niet zo gemakkelijk om hierover te praten als er geen stakingen zijn of als er geen 'wereldvreemde' voorstellen gelanceerd worden”, zei hij cynisch over het quota-voorstel in het parlement.

Op veel medelijden van N-VA moet hij niet rekenen. “Dat is nu eenmaal de politieke stiel, het is altijd moeilijk om een thema op de agenda te krijgen”, klinkt het daar. “Nu, als zelfs de koelheid zelve zijn eruditie al laat varen, dan zal het wel ernstig zijn. Misschien voelt hij zich toch wat ambetant nu hij zich daar zo sterk op geëngageerd heeft?”

“HET IS NIET DE BEDOELING OM VERKRACHTERS ZOMAAR VRIJ TE LATEN”

Nu iedereen wakker is geschud, kan het idee van de quota weer naar de achtergrond. Maar Geens verwerpt het niet. “Het staat wel nog altijd in de nota van de experts. De toekomst zal uitwijzen hoe dat in wetteksten vertaald zal worden. Verder gaan we er voorlopig niet op in.”

Tijdens zijn toespraak in de Kamer maakte Geens zich wel kwaad op de manier waarop het voorstel over de quota in sommige reacties was vertaald. “Het is natuurlijk nooit de bedoeling om verkrachters zomaar vrij te laten. Denkt u nu echt dat een minister van Justitie in staat is tot zo veel waanzin?”

“ER IS EEN GROOT GERECHTELIJK GEBIED WAAR ZE MAAR ÉÉN ENKELBAND HEBBEN GEBRUIKT”

Ook in de Kamer bleef Geens druk zetten op de magistratuur. Hij wil dat onderzoeksrechters vaker een enkelband gebruiken in plaats van een aanhouding. Daar dringt hij al twee jaar op aan, maar zijn roep wordt niet overal gehoord. “Er is een groot ressort (gerechtelijk gebied, red.) waar ze maar één keer een enkelband hebben gebruikt voor voorlopige hechtenis. In andere hebben ze dat honderd tot tweehonderd keer gedaan.”

Om dat te veranderen moet hij op de goodwill van de individuele onderzoeksrechters rekenen, want die beslissen momenteel autonoom of ze kiezen voor een aanhouding of een enkelband.

Minister Geens geeft voorbeelden van de overbevolking in de Belgische gevangenissen:

Antwerpen:620 gedetineerden voor 365 plaatsen.

Sint-Gilllis: 830 gedetineerden voor 579 plaatsen.

Lantin: 864 gedetineerden voor 618 plaatsen.

Dendermonde: 250 gedetineerden voor 159 plaatsen.

Totaal: 2.564 gedetineerden voor 1.721 plaatsen.

pieter lesaffer