Minister van Justitie, Koen Geens, stelde vrijdag op de Ministerraad het voorstel tot hervorming van een nieuw erfrecht voor. De parlementairen Carina Van Cauter (Open VLD), Sonja Becq (CD&V), Sarah Smeyers (NVA) en Phillipe Goffin (MR) zullen dit voorstel concreet maken door een wetsvoorstel in te dienen. Deze belangrijke wijziging verdient een zo breed mogelijk draagvlak. Begin 2017 zullen de parlementairen dit debat starten in de commissie justitie over de noodzakelijke hervorming die anderhalf jaar werd voorbereid met een groep van experten. De maatschappelijke realiteit vroeg al lang een aanpassing van het verouderde erfrecht aan een complexere realiteit met naast het traditionele gezin een veelheid van nieuwe samenlevingsvormen. Het kader voor het nieuwe erfrecht is gestoeld op een viertal principes.

Om te beginnen staat de uitbreiding van het beschikkingsrecht van de erflater centraal. De erflater krijgt een grotere vrijheid om al voor het overlijden een regeling op maat te treffen en hierbij de erfgenamen te betrekken. De bedoeling is te zorgen voor een grotere gemoedsrust bij de erflater en mogelijke conflicten proactief te vermijden.

Een tweede belangrijk principe is het behoud van een wettelijk gewaarborgde familiale solidariteit. Binnen het kerngezin moet het evenwicht tussen de belangen van de langstlevende echtgenoot en de kinderen bewaard blijven. Een eenzijdige onterving blijft onmogelijk.

Het nieuwe erfrecht beoogt een vereenvoudiging van de techniciteit in het licht van de rechtszekerheid. Zo is het de bedoeling om de regels omtrent de waardering van schenkingen in de toekomst te vereenvoudigen en te uniformiseren.

Tenslotte is bij deze hervorming vooral gekeken naar buitenlandse ervaringen en nieuwe tendensen. Daarom dat in dit nieuwe erfrecht een reserve in natura wordt vervangen door een reserve in waarde.

De belangrijkste maatregelen:

Globale erfovereenkomsten

Tot op heden was het op voorhand maken van een erfovereenkomst niet toegelaten. Het nieuwe erfrecht maakt mogelijk dat er nog voor het overlijden van de erflater een globale erfovereenkomst kan worden gemaakt tussen ouders en hun kinderen. De absolute voorwaarde hiervoor is dat alle erfgenamen hier bij worden betrokken en in de overeenkomst voor akkoord tekenen. Dit betekent dat ook stiefkinderen eenzelfde behandeling krijgen en kunnen deel uitmaken van een globale erfovereenkomst. Tegelijk biedt deze nieuwe maatregel ook de mogelijkheid aan samenwonenden om in eensgezindheid een dergelijke erfovereenkomst aan te gaan.

Het voorbehouden erfdeel vermindert

In het huidige recht verschilt de omvang van de reserve in functie van het aantal kinderen: ½ bij 1 kind, 2/3 bij 2 kinderen, ¾ bij 3 of meer kinderen. In de nieuwe regeling is de reserve van de kinderen altijd ½, ongeacht het aantal kinderen.Doordat de erflater een grotere beschikkingsvrijheid krijgt over zijn nalatenschap, kan hij meer rekening houden met de eigenheid van zijn gezinssituatie.

Onderhoudsvordering voor behoeftige ouders

Het nieuwe erfrecht vervangt het voorbehouden erfdeel van de ouders door een onderhoudsvordering in geval van behoeftigheid. Een kinderloze erflater is dus niet meer verplicht om een deel van zijn erfenis aan zijn ouders na te laten. Om de solidariteit tussen de generaties te waarborgen, kunnen de ouders wel onderhoudsgeld vorderen van de nalatenschap indien zij behoeftig zouden zijn.

Schenkingen: naar een inkorting en inbreng in waarde

Inkorting

De erflater kan overgaan tot schenkingen aan vrienden, ngo’s, ea. Indien na zijn overlijden blijkt dat deze schenkingen het voorbehouden erfdeel van de reservataire erfgenamen hebben aangetast, kunnen deze de inkorting van de schenkingen vorderen. Onder het oude recht betekende dit dat de geschonken goederen in natura naar de nalatenschap moesten terugkeren, wat voor veel problemen zorgde. Het nieuwe recht stelt als principe een reserve en inkorting in waarde voor, waardoor de begunstigde van de schenking voortaan enkel de waarde van de schenking moet vergoeden aan de nalatenschap, maar het geschonken goed mag behouden.

Inbreng

Erflaters kunnen tijdens het leven een voorschot op hun erfenis schenken aan een erfgenaam. In sommige gevallen moest deze schenking voorheen in natura worden ingebracht en terugkeren naar de nalatenschap. Ook hier geldt in het nieuwe recht een veralgemeende inbreng in waarde, zodat enkel de waarde van de schenking wordt verrekend in de uiteindelijke erfenis.