Ook terroristen communiceren via Facebook, Twitter, Skype en WhatsApp. Maar die delen zeer moeilijk informatie met Belgische speurders. 'Die gebrekkige medewerking brengt onderzoeken en de veiligheid van de bevolking in gevaar', vindt minister Geens.
Wanneer Belgische jihadi's via het internet met elkaar praten, moet de politie al heel veel geluk hebben om te vernemen wie met wie in contact staat. Niet omdat (potentiële) terroristen gebruikmaken van obscure kanalen. Ze communiceren vaak via dezelfde wegen als u: sociale netwerksites zoals Facebook en Twitter, of apps om te chatten zoals WhatsApp. Gratis, gebruiksvriendelijk en vooral: Amerikaans. Net daar zit het probleem. Om te weten wie er precies achter een bepaalde account schuilgaat, moeten terreurspeurders een vraag stellen aan die Amerikaanse providers. Die wordt heel vaak afgeketst.
'De medewerking verschilt van provider tot provider. Maar in het algemeen is die ruim onvoldoende, wat de onderzoeken in gevaar brengt. Bijgevolg brengt dat ook de veiligheid van de bevolking in gevaar', zegt minister van Justitie Koen Geens (CD&V).
Geens sprak hierover al zijn bezorgdheid uit in de krant The Wall Street Journal en de commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken van het Europees Parlement. 'Het is hoog tijd dat de kwestie op Europees niveau en in samenwerking met de Verenigde Staten wordt aangekaart. Onderzoeken hangen meer en meer af van de medewerking van providers zoals WhatsApp, Facebook, YouTube, Twitter, enzovoort', zegt Geens. 'Het zijn Amerikaanse bedrijven, maar ze bieden hun diensten ook in Europa aan. Vaak vragen ze dat Belgische gerechtelijke beslissingen aan hen worden gericht via een formele vraag tot gerechtelijke samenwerking met de VS, ook al is dat eigenlijk niet altijd nodig. Ze bieden tenslotte hier hun diensten aan.'
Daardoor vallen ze in principe ook onder de Belgische regels voor medewerking met het gerecht, maar dat dringt niet altijd tot hen door. Yahoo! is daarvoor al veroordeeld, tegen Skype loopt er een proces. Bij het parket van West-Vlaanderen loopt nu ook een onderzoek tegen Microsoft.
En wanneer internetbedrijven wel meewerken, leidt dat soms tot vreemde situaties. Twitter is bijvoorbeeld bereid aan speurders die dat vragen, mee te delen wie berichten verstuurde vanaf een bepaalde account. Maar de sociale netwerksite brengt tegelijk de eigenaar van die account op de hoogte dat zijn gegevens werden gedeeld met een veiligheidsdienst. Voor speurders is dat een dikke streep door hun rekening. 'Deze kwestie gaat naar de essentie van terreuronderzoeken', zegt Philippe Van Linthout, co-voorzitter van de Vereniging van Onderzoeksrechters.
Nikolas Vanhecke