Si de telles études existent à l’étranger, ce n’est pas le cas en Belgique. L’ensemble des acteurs de la justice réclame pourtant de telles études. Le rapport publié n’est qu’un premier pas, résultat de 2 ans de recherches. Une suite est indispensable pour pouvoir aboutir à la production de rapports ayant une visée opérationnelle. De la même manière, une actualisation des chiffres devrait être effectuée régulièrement.

En octobre, est née la revue Justice et sécurité / Justitie en veiligheid. Electronique, gratuite et bilingue, elle publie des résultats de recherches dans un format accessible aux non-spécialistes. C’est donc une revue exceptionnelle non seulement parce qu’elle publie dans les deux principales langues nationales des études provenant de chercheurs francophones et néerlandophones, mais aussi parce qu’elle s’adresse aux citoyens ordinaires. Les textes sont relativement courts et présentent l’état des connaissances sur une question précise. L’ambition est de mieux remplir notre mission de service public scientifique en diffusant des connaissances susceptibles d’enrichir le débat public. Les trois premiers textes sont déjà parus.

Binnen criminalistiek werd er de voorbije jaren sterk geïnvesteerd in een verdere informatisering binnen de verschillende laboratoria. Hiernaast werden met behulp van de lean methodologie een aantal interne processen onder de loep genomen en ontleed, om ze beter te beheren, om de samenwerking binnen teams te stroomlijnen, en zo goed en snel mogelijk de verwachtingen van de klant te beantwoorden. De eerste resultaten zijn duidelijk meetbaar binnen de hoogvolume laboratoria DNA, Drugs en Toxicologie. Ik moedig jullie dan ook aan om hier verder aan te werken in het komende jaar zodat onze federale overheid nog efficiënter kan worden.

Vanuit meerdere actoren binnen Justitie heb ik positieve feedback gekregen van de werking van de forensische adviseurs. De versterkte dialoog met de magistraat heeft geleid tot doelgerichter werken en hogere klantentevredenheid. Het ter beschikking stellen van forensische adviseurs op locatie, in de gerechtsgebouwen van Antwerpen, Brussel en Luik wordt heel positief ontvangen door de magistratuur. Zeer belangrijk is natuurlijk de reductie van de gerechtskosten die hun werking met zich meebrengt.

In 2015 heeft het NICC een herberekening van de kostprijs van de DNA-analyses in strafzaken en van rijden onder invloed uitgevoerd. Op basis hiervan werden er nieuwe tarieven bepaald, die in 2016 zullen leiden tot een belangrijke reductie van de gerechtskosten.

Ook werd er gestart met een internationale uitwisseling van de DNA-databanken met Frankrijk. In de huidige situatie waarbij we bedreigd worden door internationaal terrorisme betekent deze uitwisseling een belangrijk werktuig voor de lopende gerechtelijke onderzoeken. Ik kijk dan ook uit naar een uitbreiding van de internationale uitwisselingen met de andere Europese landen.

In 2015 heeft het NICC heel wat gerealiseerd. Ik moet me in dit kort tijdsbestek beperken tot enkele belangrijke aspecten ervan. Ondertussen zijn we reeds in 2016. Wat weten we nu al van het nieuwe jaar ?

Gezien de beperktere financiële middelen voor investeringen en personeel heeft het NICC de kaart getrokken van externe financiering voor wetenschappelijke onderzoeksprojecten.2016 sera marquée par le démarrage de plusieurs recherches portant sur la récidive des délinquants sexuels (financé par BELSPO), sur la détention préventive (financement européen) et sur les question de toxicomanie (financé par BELSPO). Toutes ces recherches seront menées sur financement extérieur. Un défi essentiel pour l’avenir sera de trouver et d’obtenir de tels budgets, alors même que les crédits à la recherche sont en baisse. Ainsi, le programme Brain.be, pourtant prévu pour durer jusqu’en 2017, est actuellement interrompu. C’est via ce programme que nous avons pu financer trois recherches: BeGen, JAM et SOC, soit, au total, 10 ans d’équivalent temps plein de chercheur.

Pourtant, plus que jamais, il est urgent d’investir dans la connaissance. En effet, rationaliser le fonctionnement de la justice et faire des économies ne peut se faire sans outils d’analyse, de diagnostic et de prévision. Sans savoir, les réformes et restrictions risquent de mettre à mal les missions essentielles de la justice.

A cet égard, la priorité absolue me semble aller à la mise en place d’un outil permanent de monitoring de la récidive. Si nous voulons utiliser moins et mieux la prison, si nous voulons limiter l’impact des interventions pénales mais garantir la sécurité, si nous voulons soutenir les magistrats dans une tâche de plus en plus lourde et pénible, il me semble que la production de données fiables sur la récidive est une étape essentielle.

2016 devra également être l’année de la consolidation de la revue JSJV. Le défi est maintenant d’en faire un outil connu du grand public, consulté par tous ceux qui s’intéressent aux questions de justice et publiant les résultats des meilleurs chercheurs du pays. Une dizaine de textes sont à divers stades du processus de publication et nous avons bon espoir de voir cet outil se développer rapidement.

Enfin, 2016 s’ouvre sur une collaboration avec la présidence du SPF, via l’organisation conjointe d’une journée d’étude « Just 2020 » centrée sur les questions pénales et, plus particulièrement, sur la question de l’avenir des peines. Le 3 mars sera donc consacré à une large réflexion sur les perspectives à long terme de développement de nouveaux types de réponses et de recours aux sanctions traditionnelles du droit criminel.

We zullen trachten de nodige middelen te vinden om het team van de forensische adviseurs in 2016 verder uit te breiden naar alle gerechtelijke parketten.Zij worden het aanspreekpunt bij uitstek voor het uitvoeren van deskundig onderzoek en zullen ook bijdragen tot het opstellen van draaiboeken voor de magistraten voor het forensisch onderzoek.

De lopende programma’s voor informatisering van de activiteiten dienen verder gezet te worden zodat het NICC het, sinds een aantal jaar, stijgend aantal expertises aankan, zelfs in de huidige economische context waarbij het aantal middelen jaarlijks verlaagd wordt.Op deze manier komt de baseline die het NICC gekozen heeft “Haalt veel uit weinig” ook tot zijn recht.

Het NICC heeft enige jaren geleden met behulp van zijn document management systeem be.care gekozen voor een platform dat een volledige digitalisering van de onderzoeken toelaat. Ik hoop dat jullie in 2016 verder terrein kunnen winnen in deze richting.

Via een modernisering van het financieel beheer van het NICC zullen ook de stakeholders betrokken worden bij de strategische discussies over de toekomst van het NICC. Het Koninklijk Besluit hiervoor is vrijwel klaar voor publicatie en wacht nog enkel op een aanpassing van de inwerkingtreding van fedcom voor de staatsdiensten voor afzonderlijk belang.

De Regering creëerde ook voor dit jaar een belangrijke interdepartementale provisie voor terrorismebestrijding. Het spreekt voor zich dat het NICC een belangrijke actor in dat vethaals vormt en aanspraak zal kunnen maken op een deel van deze middelen. Ik zal er althans voor vechten.

Ook zal mijn aandacht verder gaan naar het probleem van de huisvesting van het NICC en naar de noodzaak om hiervoor een afdoende oplossing te vinden.

Dames en Heren,

Het nieuwe jaar is nog jong, maar heeft heel wat nieuwe uitdagingen in petto. Ik hoop dat we hier gezamenlijk een antwoord op kunnen bieden. Het huis van Justitie is groot, heeft heel veel kamers en een ingewikkelde plattegrond, maar de plaats die het NICC inneemt is centraal. Belangrijk voor de toekomst. Belangrijk voor 2016.

Ik wens U allen en degenen die U dierbaar zijn, het allerbeste toe voor het nieuwe jaar.