Hoe komt het toch dat geen enkele minister erin slaagt de overbevolking op te lossen?

“Er wordt te weinig gebruikgemaakt van elektronische enkelbanden en te veel mensen zitten in voorhechtenis. 34 procent zit in de gevangenis terwijl ze nog niet veroordeeld zijn. Zelfs voor relatief lichte misdrijven zitten mensen vier maanden in voorhechtenis. Er zitten op die manier veel mensen in de cel, ook al vormen ze geen gevaar voor de samenleving en is er geen kans op recidive. In elk geval zitten er ook te veel geïnterneerden in de cel en worden de korte straffen nu ook uitgevoerd. En strafuitvoeringsrechtbanken twijfelen ook meer om gedetineerden onder voorwaarden vrij te laten. Als je alles op een rijtje zet, is het niet verwonderlijk dat je dan boven de 12.300 gevangenen uitkomt.”

Er moet meer ingegrepen worden?

“De overheid moet de in- en uitstroom permanent opvolgen. Elke dag. Enkel dan kan je de gevangenispopulatie in handen houden. En waarom voeren we geen numerus claususin voor gevangenissen? Er is geen enkele andere instelling waar er meer mensen binnenkomen dan er binnen mogen, maar voor gevangenissen kan dit blijkbaar niet. Als er in een gevangenis maar 150 plaatsen zijn, zou er iemand buiten moeten vooraleer nummer 151 binnen mag. Dat is trouwens al zo voor de nieuwste gevangenissen.”

Moeten er meer gevangenissen bijkomen?

“We moeten kwalitatieve gevangenissen hebben, maar nu duurt de bouw ervan veel te lang. Bovendien, als je de capaciteit optrekt, zal ook het aantal gevangenen altijd wel stijgen. Kijk naar de Verenigde Staten, waar 1 procent van de bevolking in de cel zit. Bij ons is dat 0,1 procent.”

Heeft het zin om al die korte straffen nu al uit te voeren als nog maar 2 van de 15 detentiehuizen er zijn?

“Die detentiehuizen zijn een goede oplossing om detentieschade te beperken, maar niemand wil in zijn buurt zulke instellingen, waardoor ze er maar traag komen. Trouwens, die korte straffen zouden in veel gevallen ook alternatieve straffen kunnen zijn. Maar rechters doen dat maar weinig. Ze moeten wel motiveren waarom ze geen werkstraf geven.”

Sommige experten zeggen dat korte straffen beter niet worden uitgevoerd omdat die mensen slechter uit de gevangenis komen dan dat ze binnen gingen.

“Dat is een argument dat in het algemeen gebruikt wordt tegen gevangenisstraffen. De samenleving is niet rijp om daar nu over te spreken. Er zijn trouwens gevangenen waarvoor de gevangenis helend is of berouw mogelijk maakt.”

Het is in elk geval een verwezenlijking die Open VLD op drie maanden voor de verkiezingen nooit zal opgeven.

“Politiek zitten we in een zeer moeilijke situatie. De korte straffen niet meer uitvoeren, zal misschien wel 400 à 500 plaatsen opleveren, maar fundamenteel zal het niet veel veranderen. We moeten op de lange termijn werken. Drastische maatregelen nemen, zal alleen maar een averechts effect hebben. Je vermagert ook niet op twee weken tijd. De in- en uitstroom goed opvolgen, meer enkelbanden, de lange voorhechtenis aanpakken door rechters sneller te laten beslissen…”

En gevangenen die hier illegaal zijn de straf in hun land van herkomst laten uitzitten?

“Je moet hen inderdaad overbrengen naar gesloten centra en hen vandaar overvliegen, maar alle bevoegde ministers moeten daarvoor beter samenwerken. Je moet consequent en eendrachtig zijn tegenover derde landen, anders werken ze niet mee. Nu gaan onze ministers allemaal apart naar Marokko, terwijl dat gecoördineerd zou moeten gebeuren. Vooruit wou dat nooit, terwijl de partij nu wel gedraaid is.”

Zijn we met zijn allen repressiever geworden en zitten de gevangenissen daarom overvol?

“Ja, natuurlijk. Het is niet dat er nu meer criminaliteit is. Eerder het tegenovergestelde. Maar er is gewoon meer aandacht voor, waardoor bepaalde dingen die nadien verkeerd uitdraaien niet meer zoals 30 jaar geleden onder de radar blijven. Dat maakt het leven voor ministers van Justitie veel gevaarlijker, waardoor die veel voorzichtiger worden. En met de hete adem van extreemrechtsin de nek is een ander beleid ook heel moeilijk geworden.”