In 1979 werden de eerste rechtstreekse verkiezingen voor een Europees Parlement gehouden. Van professor Jan De Meyer kreeg ik als studentje in oktober 1977 de weinig benijdenswaardige opdracht om het nog niet bestaande Europees verkiezingssysteem in Italië te gaan bestuderen. Want elk van de toen negen EU-landen mocht binnen zekere grenzen zijn eigen kiessysteem bepalen. Wie Italië zegt, weet dat het weinig waarschijnlijk was dat dat systeem al op tafel lag tegen de examens van 1978, deadline voor het indienen van mijn paper bij professor De Meyer. Minister van Binnenlandse Zaken Cossiga (de latere wat eigenaardige president) had gelukkig een voor-voorontwerp opgebiecht aan de "Corriere della sera", en die krant was zo vriendelijk mij dat voorontwerp te telexen. Veldwerk in die tijd was wat ambachtelijker dan vandaag.

Het toeval wil dat op 22 juni 2021, 42 jaar later, dat studentje van 1977-79 mocht deelnemen aan een interparlementair EU-debat over de vraag of we een nieuw en 'meer Europees' kiessysteem nodig hebben, want er is in die veertig jaar niet veel veranderd op electoraal vlak. De geringe wijzigingen die in 2018 aan de Europese kieswetgeving werden aangebracht, zijn nog niet eens geratificeerd.

Uiteraard moeten we gaan voor (minstens gedeeltelijk) Europese lijsten, zodat alle kiezers van Noord tot Zuid en van Oost tot West voor dezelfde kandidaten kunnen stemmen. Bijvoorbeeld de lijsttrekker van de Europese Volkspartij zou dan Angela Merkel kunnen zijn in heel Europa. En Macron zou overal de Liberale lijst kunnen trekken. Vandaag kiezen wij bij de Europese verkiezingen niet Europees, maar nationaal. Dat doen we niet als we lokaal gaan kiezen: dan kiezen we lokaal, niet nationaal. Bij lokale verkiezingen zijn er dan ook de minste foert-stemmen, bij Europese verkiezingen de meeste. Dat moet veranderen. Het pre-rapport van de Sloveen Domènec Devesa bevat op dat stuk nuttige suggesties.

Er is echter nog heel veel werk te doen, en er zal meer nodig zijn dan een provocerende Orban om de andere lidstaten op electoraal vlak ernstige vooruitgang te doen boeken.

De vraag is overigens of met het keihard aanvallen van Orban deze laatste niet precies bereikt wat hij wil: het nationalisme en populisme in Hongarije verstevigen, en dus zijn eigen positie. Zijn slaap laat hij er niet voor. Financiële sancties zijn mogelijks effectiever, maar of de andere Oost-Europese landen dat gaan laten gebeuren? De EU staat voor grote uitdagingen. De Europese verkiezingen in 2024 zullen belangrijker zijn dan ooit.

O ja, in 1979 haalde CVP’er Leo Tindemans één miljoen voorkeurstemmen bij de Europese verkiezingen. Zoete herinnering.