Rerum Novarum blijft ons altijd opnieuw verplichten te vernieuwen.

Hoe het begonnen is? In 1890 kan de modernere en socialere christendemocratie die onder invloed van Priester en Pieter Daens stilaan vorm krijgt (1893), zijn stempel nog niet doordrukken op -het sterk lokaal georganiseerde- conservatieve Katholicisme. Rome hield de Katholieke Partij in een streng keurslijf.

Uiteindelijk lukt het de Kerk een jaar later toch om zelf vooruit te gaan. Dat was te danken aan Paus Leo XIII die met de encycliek "Rerum Novarum" een sociale leer uitschrijft die beter aan de tijdsgeest is aangepast.

Paus Leo XIII heeft een nieuw maatschappijbeeld voor ogen waarin sociale wetgeving voor harmonie zorgt tussen arbeiders, boeren en burgerij. Hij zendt volksmissionarissen uit om die ideeën te verspreiden, en roept zijn bisschoppen op om zich minder paternalistisch op te stellen.

Uit het ‘werkloosheidssparen’ groeien de eerste vakbonden. Tegen 1910 zijn die te vinden in alle grote steden in België. Dat voorbeeld wordt nadien gevolgd door de buurlanden. Het betekent dé overgang van jarenlange ongeorganiseerde 'caritatieve steun' naar een 'gecoördineerde sociale zorg' in Europa, met België als voortrekker. Geen toeval, we waren ook de dragers van de tweede industriële revolutie.

Wellicht benadert de samenleving die Leo XIII in 1891 droomde, een beetje de samenleving die we vandaag kennen. Bij sociaal, loon- en zorgoverleg zijn er de landbouwers-, de werkgevers- en de werknemersorganisaties, de mutualiteiten… Ze dragen in een belangrijke mate bij aan een solidaire maatschappij.

Zo proberen we niemand in de steek te laten, hoewel er onvermijdelijk nog steeds mensen door de mazen van het opvangnet vallen. Er ligt nog heel veel werk op de plank. Er is nog steeds armoede, kinderarmoede ook.

Er komen ook nieuwe vormen aan van 'armoede', zoals digitale ongeletterdheid. Wie niet uit de voeten kan met een computer en met het internet, wordt in feite uitgesloten van een deel van het sociale leven. Corona heeft dat sterk onderstreept. De initiatieven van de Vlaamse Regering op dit vlak zijn bijzonder welgekomen.

Het blijft dus de hoogste tijd voor Rerum Novarum (‘van de nieuwe dingen’). We moeten ‘opnieuw’ vernieuwen. Want de idee is nog altijd dezelfde: we nemen iedereen mee.