CD&V, de MR en Open VLD willen criminelen tot drie keer zwaarder raken in hun geldbeugel. Dat staat in het nieuwe strafwetboek dat de partijen hebben ingediend als wetsvoorstel.
Kort na zijn aantreden eind 2014 beloofde minister van Justitie Koen Geens (CD&V) dat hij een nieuw soort financiële politie uit de grond zou stampen, nadat de centrale Directie Financiële Criminaliteit was opgedoekt. Multidisciplinaire onderzoeksploegen, met onder andere ook belastingambtenaren en sociale inspecteurs, zouden de fakkel overnemen. Maar uit een vraag die sp.a-voorzitter John Crombez in de Kamer aan Geens heeft gesteld, blijkt dat de 16 fiscale ambtenaren die bij de federale politie aan de slag gingen vorig jaar maar bevoegd waren voor vijf onderzoeksdossiers. In 2017 zelfs maar drie. Volgens Geens bieden de ambtenaren wel nog 'punctuele bijstand' in andere dossiers, maar Crombez hekelt het gebrek aan een keiharde aanpak, met expertise, van de zware fraude en de financiële criminaliteit.
Als minister van Justitie is Koen Geens (CD&V) er door de val van de regering niet in geslaagd zijn volledig nieuwe strafwetboek te laten goedkeuren. Maar nu heeft Geens zijn strafwetboek als een wetsvoorstel ingediend in het parlement. Het wetsvoorstel dat meer dan duizend pagina's telt, heeft Geens als Kamerlid ondertekend, samen met zijn partijgenoot Servais Verherstraeten en de Kamerleden Katja Gabriëls van Open VLD en Philippe Goffin van MR.
Als het wetboek nu wel goedgekeurd geraakt, is het de bedoeling dat de nieuwe regels - over alle mogelijke misdrijven en straffen - van kracht worden op 1 oktober 2020.
Een van de grote nieuwigheden zal dan zijn dat alle mogelijke criminelen die misdrijven pleegden om eraan te verdienen veel meer van hun rijkdom kunnen kwijtspelen. Dat gaat lang niet alleen over witteboordencriminelen, maar alle soorten criminelen die een 'vermogensvoordeel' hebben behaald, gaande van pooiers, drugsbazen, inbrekers, dieven, mensenhandelaars, oplichters en zware fraudeurs tot corrupte politici.
Rechters zouden niet langer alleen het vermogensvoordeel dat aan de misdrijven is verdiend verbeurd kunnen verklaren. Ze zullen elk van de daders kunnen veroordelen tot het betalen van maximaal het drievoud van het vermogensvoordeel. Het kan daarbij ook gaan over het voordeel dat de daders hoopten op te strijken met hun misdrijf. En het kan ook gaan over een 'schuld', zoals een belastingschuld, die de daders probeerden te ontlopen. De geldsom wordt dan als een boete geïnd.
Concreet betekent dat dat als een oplichter of een fraudeur 20.000 euro verdiend heeft aan het misdrijf, de rechter niet alleen 20.000 euro verbeurd kan verklaren. De dader kan ook veroordeeld worden tot het betalen van bedragen tot 60.000 euro als geldstraf.
Geens en co. willen dat het gerecht de verbeurdverklaring niet alleen meer gebruikt om de buit af te pakken, maar ook om criminelen die uit waren op winstbejag 'op significante wijze financieel te straffen'. Ze haalden daarvoor de mosterd bij de regels die al langer bestaan voor het misbruik van voorkennis bij de verkoop van aandelen. Wie daarvoor veroordeeld wordt, riskeert naast een gevangenisstraf ook tot drie keer het vermogensvoordeel te moeten betalen dat geboekt is door de aandelen op een gunstiger moment te verkopen.
Net als voor de geldboetes zullen de rechters wel de vrijheid krijgen om het bedrag van de geldstraf te bepalen. Ze kunnen rekening houden met de financiële toestand en de sociale situatie van de man of vrouw die op de beklaagdenbank zit. Ook voor bedrijven, vzw's of andere rechtspersonen die uit winstbejag een misdrijf pleegden, krijgen de rechters de marge om de omvang van de verbeurdverklaring te laten afhangen van hun financiële draagkracht, omzet of omvang.
Het kabinet-Geens wijst erop dat de grote lijnen van het nieuwe wetboek al de steun hebben gekregen van de partijen in de ontslagnemende regering van lopende zaken, maar dat amendementen mogelijk zijn om een politieke consensus te bereiken over zo'n grote hervorming. 'We zullen een meerderheid zoeken in het nieuwe parlement.'
LARS BOVÉ