Van advocaat over psycholoog tot diëtist: het lijkt wel of iederéén een vrij beroep wil uitoefenen. Voor het eerst zijn ze met meer dan de zelfstandigen die handel drijven, zoals bakkers en slagers. Vooral bij vrouwen zijn de vrije beroepen erg in trek.

Bijna een derde van de Belgen die als zelfstandige aan de slag zijn, heeft een vrij beroep: 341.936 op een totaal van 1.112.646. Zo wordt het vrije beroep - voor het eerst ooit - de grootste beroepsgroep onder de zelfstandigen. Groter zelfs dan mensen met een eigen handelszaak, zoals bakkers, slagers, kruideniers en uitbaters van kledingwinkels en elektrozaken. Dat komt omdat er in 2018 meer starters waren in het vrije beroep dan in de handel, terwijl er in de handel meer stoppers waren. Dat blijkt uit 'Polsslag 2019', het jaarlijkse rapport van de Federatie Vrije Beroepen.

"Indrukwekkende cijfers", noemt Marieke Wyckaert, voorzitster van de federatie, het. "Maar net omdat er zoveel mensen kiezen voor een vrij beroep, is er ook veel concurrentie. We vermoeden dat een aantal mensen net daarom twee keer nadenkt voor ze een vrij beroep gaan uitoefenen. Ze maken zich, in sommige sectoren, zorgen om de leefbaarheid. Een advocaat - zo was toch de perceptie - verdiende vroeger heel goed zijn boterham, maar een aantal heeft het nu moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. Vorig jaar zagen we voor het eerst minder starters in het vrije beroep: 33.433 tegenover 34.696 in 2017. Op zich is dat zeker niet slecht: het is een afkoeling van een trend."

Te hoog gegrepen

Dierenarts Els Van Haver (44) uit Aalter wil het woord 'concurrentie' niet in de mond nemen, maar geeft toch toe dat er heel veel dierenartsen voor kleine huisdieren zijn, en "dat het zeker een uitdaging is om klanten te krijgen en te houden". "Collega's die het moeilijk hebben, twee keer nadenken voor eraan te beginnen of er na enkele of vele jaren de brui aan geven, gaan vooral gebukt onder de hoge financiële druk, de veeleisendheid van de klanten en de moeilijke balans tussen werk en privé", zegt ze. "Zelf heb ik niet zo'n probleem om klanten te houden. Ik zorg ervoor dat dieren met plezier naar hier komen, dat ze zo weinig mogelijk stress hebben. Ondanks alle uitdagingen is dit het mooiste beroep ter wereld. Ik heb altijd een passie gehad voor dieren, maar na het middelbaar oordeelde het CLB dat voor dierenarts studeren te hoog gegrepen zou zijn voor mij. Dus ben ik eerst interieurarchitecte geworden, ook een vrij beroep. Ik heb die activiteit zelfs een paar jaar uitgeoefend, maar na vier jaar ben ik ermee gestopt en ben ik opnieuw gaan studeren. Mijn jongste zoon was acht maanden toen ik eraan begon, na mijn laatste examen van het derde jaar is mijn dochter geboren."

Minder ontzag

Els Van Haver is een van de 2.525 vrouwelijke dierenartsen, terwijl maar 2.270 mannen die job uitoefenen. Dat is nog een trend die uit het rapport blijkt: de vervrouwelijking in het vrije beroep. Voor het zesde jaar op rij startten meer vrouwen (51,55%) dan mannen (48,45%) in het vrije beroep. Als die trend zich doorzet, zijn er binnenkort meer vrouwen dan mannen met een vrij beroep. Voorzitster Wyckaert, die zelf vennoot is in een groot advocatenkantoor: "De meeste vrouwelijke starters zien we bij de paramedische beroepen: logopedisten, kinesitherapeuten, psychologen... In de zorgsector in het algemeen werken trouwens heel veel vrouwen, terwijl dit totaal niet het geval is in de sector 'fiscaal en vastgoed'. Daar is nog geen kwart van de zelfstandige ondernemers een vrouw."

"Dat het aantal vrouwen met een vrij beroep zo hard toeneemt, is inderdaad belangrijk, maar ik hoop dat er een tijd komt dat dit niet meer gezien wordt als 'een op te pikken element'. Vrouwen zijn weliswaar massaal in het beroep aanwezig, maar niet of nauwelijks in de top, bijvoorbeeld als stafhouder of hoofdgeneesheer. Daarnaast stel ik vast dat de vervrouwelijking gepaard gaat met minder ontzag voor uitoefenaars van een vrij beroep. Vroeger hadden de mensen ontzag voor de notaris en 'meneer doktoor'. Dat is nu veel minder."

Bouwkunde

Architecten, ingenieurs, landmeters....

14.952 in 2008 +21% 18.023 in 2018

Gezondheidszorg

Apothekers, (dieren)artsen, logopedisten, podologen, verpleegkundigen...

83.101 in 2008 +33% 110.510 in 2018

Juridische beroepen

Advocaten, deurwaarders, notarissen...

17.870 in 2008 +16% 20.790 in 2018

Intellectuele beroepen

Arbeidsbemiddelaars, computer-consultants, kunstenaars, vertalers, wetenschappers...

86.264 in 2008 +110% 181.007 in 2018

Economisch, fiscaal & vastgoed

Accountants, makelaars, fiscalisten...

10.719 in 2008 +8% 11.606 in 2018

LIEVE VAN BASTELAERE EN CELIEN MOORS