Nederlands Minister van Rechtsbescherming komt inspiratie opdoen in België

Minister van Justitie, Koen Geens, vindt dat er geen kloof tussen burger en justitie mag ontstaan. Hij pleit tijdens een werkbezoek van de Nederlandse Minister van Rechtsbescherming, Sander Dekker, aan het vredegerecht in Maasmechelen voor nabijheid van de rechter. Dit door enerzijds de opdrachten van de vrederechter, die de nabijheidsrechter bij uitstek is, en zijn griffie te stapsgewijs verder uit te bouwen. Anderzijds door de vorm van een uniek loket waar de burger in elke rechtbank terecht zal moeten kunnen voor vragen en informatie in zijn justitiedossier.

Quote Koen Geens: “In een rechtstaat moeten de mensen in gelijke mate hun recht kunnen halen. Ze mogen niet het gevoel krijgen dat als ze de rechter nodig hebben, er vele drempels moet overwonnen worden. Dat onze aanpak in ‘Court of the Future’ interesse opwekt bij onze Nederlandse collega’s, toont aan dat we een juiste richting zijn ingeslagen.”

De vrederechter is en blijft de nabije rechter

België heeft 162 kantongerechten ten op zichte van 30 kantongerechten in Nederland. De gerechtelijke kantons werden in België hertekend om tot een betere werklastverdeling te komen zonder de nabijheid van justitie voor de burger in het gedrang te brengen. De tijdsbesparingen voor vrederechters en personeel door het wegvallen van verplaatsingen tussen de verschillende zetels is aanzienlijk. In de grotere steden werden de griffies samengebracht om efficiënter te werken. Zo delen ze dezelfde infrastructuur, dezelfde registers en dezelfde boekhouding. Op die manier krijg je daar al een unieke loketfunctie over verschillende kantons heen en worden de mensen niet meer van het ene loket naar het andere gestuurd.

Het vredegerecht is evenwel nooit veraf. Door een wetswijziging in 2018 is de vrederechter ook weer voor meer zaken bevoegd. De bedragen van de zaken die voor de vrederechter mogen komen werden opgetrokken van 2500 tot 5000 euro.

Voorbeelden van geschillen:

- bouwgeschillen: ontevreden over een vloer die gelegd is

- invordering van facturen

- schadevergoeding verkrijgen

- on en offline aankoop van goederen die niet geleverd worden.

De vrederechter is net de goede en nabije rechter om dit soort geschillen tussen te komen en moet de nabije rechter blijven. Uit analyse blijkt dat de vrederechter dossiers afsluit na 3 maand. De mensen zijn dus snel geholpen met een probleem. Daarnaast is het beheer van bewindvoering over wilsonbekwamen een belangrijke bevoegdheid die de nabijheid bij de betrokkenen vraagt.

Minder gebouwen en toch een meer nabije justitie

Justitie beschikt op vandaag over meer dan 300 gebouwen die ter beschikking worden gesteld door de Regie der Gebouwen. In Nederland heeft men er 38.

Het aantal gerechtsgebouwen blijft dus te hoog en een aantal van deze gebouwen is verouderd. Justitie moet af van het hokjesdenken. In de filosofie van de Court of the Future, streeft de Minister van Justitie naar een uniek loket in de rechtbanken, ongeacht welke rechtbank bevoegd is voor een zaak. Nabijheid betekent meer dan de kilometers afstand tot het gerechtsgebouw. Je hebt de financiële nabijheid, alsook de fysieke nabijheid.

- financiële nabijheid: de financiële drempel om naar de rechtbank te stappen moet zo laag mogelijk gehouden worden. Daartoe zijn de rolrechten op het eind van de procedure geplaatst in plaats van op voorhand. Dit dient enkel als provisie om een procedure op te starten, de burger moet die kost uiteraard niet voorschieten.

- digitale nabijheid: de burger die niet over de kennis of middelen beschikt om digitaal met de rechtbank te kunnen communiceren, moet in de kiosken terechtkunnen voor informatie. In een deze kioskruimte bij de griffie wordt het personeel door de digitalisering steeds meer van zijn administratieve werklast verlost. Als over enkele jaren in elke griffie een kiosk aanwezig is, dan is de dichtstbijzijnde griffie in kilometers de fysieke afstand tot de rechtbank. Vandaag zijn daar al eerste stappen gezet: bv het inkijken van de strafdossiers die gedigitaliseerd zijn, kan nu op elke griffie van een correctionele rechtbank. Binnen afzienbare tijd zal dit op elk vredegerecht kunnen.