Vanaf maandag wordt de Grote Moskee in Brussel voor het eerst in 50 jaar niet meer uitgebaat door Saudi-Arabië. België moet het land daar niet voor vergoeden. 'De toekomst van de Grote Moskee ligt nu bij de Belgische moslimgemeenschap', zegt minister van Justitie Geens (CD&V).

In maart 2018 besliste de regering om de concessie van de Grote Moskee voor Saudi-Arabië op te zeggen. Het land had de grond aan het Brusselse Jubelpark in 1969 in bruikleen gekregen voor een periode van 99 jaar. De parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart 2016 was tot de conclusie gekomen dat de wahabitische islam van de Saudi's kon aanzetten tot radicalisering.

Experts en de Regie der Gebouwen wezen er meteen op dat Saudi-Arabië een schadevergoeding kon eisen. De Belgische diplomatie trok daarop naar Riyad om de aanbevelingen van de onderzoekscommissie over te maken aan de World Muslim League. Die organisatie financiert wereldwijd de bouw van moskeeën en zit achter de vzw Islamitisch en Cultureel Centrum Brussel (ICCB), die de Grote Moskee uitbaatte.

Tot verbazing van de Belgische delegatie dook in Riyad aan de zijde van de Saudi's de Antwerpse imam Nordine Taouil op, naar eigen zeggen "omdat ik de directie van de Grote Moskee goed kende en vanwege de druk die ik op hen heb gelegd om de Grote Moskee te verlaten".

Even later, in september 2018, trokken de Saudi's naar de Raad van State tegen de eenzijdige opzegging, maar die verklaarde zich onbevoegd en zei dat het om een burgerlijk geschil ging. Minister van Justitie Koen Geens, ook bevoegd voor de erediensten, liet de Saudi's duidelijk verstaan dat hij zou doorzetten. Eind 2018 veranderden de Saudi's het geweer van schouder. Er kwam geen burgerlijke zaak.

Rond dezelfde tijd kwam Saudi-Arabië internationaal onder druk door de moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi. Maar volgens ingewijden hebben de Saudi's simpelweg ingezien dat elk verder verzet hun overige belangen in ons land zou schaden.

Om de overgang te regelen bleef tot 31 maart het beheer in handen van de directeur, Tamer Abou El Saod, maar maandag geeft hij de sleutels af. De Saudi's zien niet alleen af van hun schade-eisen, ze zullen hun vertrek ook zelf financieren. Het gaat in totaal om 1,7 miljoen euro aan lonen en ontslagvergoedingen. Hun vzw gaat in vereffening. Een overwinning voor het kabinet-Geens. Maar wat nu?

Geloofwaardigheid

De Grote Moskee komt nu in handen van de Moslimexecutieve, maar slechts tijdelijk. Er moet een overkoepelende vzw komen voor de uitbating van de moskee, van haar Koranschool, en in de toekomst van een opleidingsinstituut voor imams. De afgelopen maanden dienden zich verschillende gegadigden aan, waaronder een vzw die gelieerd was met de oude uitbaters, tot de Saudi's doorkregen dat het echt over and out was. Er was ook de vzw van de Gentse imam Brahim Laytouss en Nordine Taouil, ook met banden met de vorige uitbaters dus, waardoor ook zij uitgesloten lijken. Een derde vzw was opgericht door enkele gelovigen, maar staat op het punt uit elkaar te vallen door interne twisten.

Het lijkt erop dat de Moslimexecutieve zelf een vzw zal oprichten waarin ze samen met lokale gelovigen vertegenwoordigd is. Nochtans hebben veel moslims vragen bij de geloofwaardigheid van de Moslimexecutieve. Die wordt gezien als een orgaan van de overheid, waarop bovendien de Marokkaanse en de Turkse ambassade invloed uitoefenen.

"Er is vaak kritiek op haar legitimiteit, maar het is het enige representatieve orgaan van de moslimgemeenschap", zegt minister Geens. "Het is nu de verantwoordelijkheid van de Belgische moslimgemeenschap om eindelijk een succesverhaal te maken van de Grote Moskee."

BRUNO STRUYS