De Belgen passeren almaar vaker bij de notaris om een testament op te stellen of aan te passen. Tijdens de eerste jaarhelft werden 12 procent meer testamenten geregistreerd.

Tussen januari en juni zijn 30.217 testamenten ingeschreven in het Centraal Register van Testamenten, blijkt uit cijfers van de notarisfederatie Fednot. Dat zijn er 12 procent meer dan tijdens de eerste jaarhelft van 2017, toen 26.944 testamenten werden geregistreerd. Het gaat zowel om nieuwe testamenten als om aanpassingen van bestaande.

'De voorbije maanden kregen de notarissen veel vragen over de nieuwe erfenisregels, die op 1 september 2018 ingaan. Voor veel mensen was dat meteen een gelegenheid om hun persoonlijke situatie te herbekijken. Vaak leidt dat tot de opstelling van een nieuw testament of een aanpassing van het bestaande', zegt notaris Bart van Opstal. Hij verwacht dat het aantal nieuwe testamenten ook de komende maanden fors toeneemt. 'De komende weken en maanden zullen de nieuwe erfenisregels vermoedelijk nog veel meer in de aandacht komen, wat voor velen de aanleiding zal zijn om aan te kloppen bij de notaris.'

Meer vrijheid

Van Opstal schrijft het gestegen aantal registraties ook toe aan de flexibiliteit van de nieuwe regels. Wie de jongste maanden een testament opmaakte, kon al aangeven van die regels te willen gebruikmaken vanaf september. De notaris vermoedt dat een deel van de nieuwe testamenten is opgesteld om wettelijke erfgenamen te benadelen. 'Het is een harde realiteit, maar notarissen krijgen bijna dagelijks mensen over de vloer die geen goed contact meer hebben met hun wettelijke erfgenamen. Ze willen hen het liefst zo weinig mogelijk nalaten. De nieuwe erfenisregels bieden op dat vlak meer vrijheid.'

Zo is de wettelijke reserve aangepast, het deel van de erfenis dat is voorbehouden voor de beschermde wettelijke erfgenamen, zoals uw kinderen of echtgeno(o)t(e). Vandaag varieert de reserve van de kinderen naargelang hun aantal. Wie drie kinderen of meer heeft, ziet zijn beschikbaar deel slinken tot een kwart. De kinderen hebben dus recht op zeker driekwart van de erfenis. Vanaf 1 september hebben alle kinderen samen nog recht op de helft van de nalatenschap. Over de andere helft kunnen de ouders vrij beslissen, ongeacht het aantal kinderen. Dat hoeft niet altijd te gebeuren om erfgenamen te benadelen. Grootouders kunnen dankzij de aangepaste reserve ook meer nalaten aan hun kleinkinderen.

Onterven

Ook een andere aanpassing vanaf 1 september kan mensen ertoe aanzetten een nieuw testament op te maken. Zo zijn ouders door de nieuwe erfenisregels niet langer beschermde erfgenamen. Vooral voor wie geen kinderen heeft, is dat een belangrijke verandering. 'De ouders blijven erfgenamen, maar met de hervorming is het mogelijk hen te onterven en zo andere erfgenamen - zoals de partner - te bevoordelen. Maar ook dat moet je vastleggen in een testament', zegt van Opstal.

Fednot verwacht niet dat de stijging van het aantal testamenten een tijdelijk fenomeen is. Er zijn natuurlijk nog altijd heel wat mensen voor wie de wettelijke regeling voldoet aan de verwachtingen. Denk aan een klassiek gezin met twee kinderen, waarbij de ouders hun vermogen in gelijke delen willen verdelen over hun kinderen. Die mensen moeten geen testament opmaken.

'Tegelijkertijd kunnen we er niet omheen dat familiale situaties steeds complexer worden. Denk aan samengestelde gezinnen met kinderen uit verschillende relaties. In die gevallen beantwoordt de wettelijke regeling meestal niet aan wat de mensen willen. Dan is het meestal nodig om een en ander te laten vastleggen in een testament. Samen met de toename van allerlei complexe gezinssituaties, zal ook de noodzaak groeien om via het testament af te wijken van de wettelijke regeling', besluit van Opstal.

SVEN VONCK