Voor het zesde jaar op rij pakt de politie uit met dalende criminaliteitscijfers, al betekent dat niet per se dat het plots veiliger is geworden. Ja, er wordt minder ingebroken, maar online lopen we nog vaak in de val.

CYBERCRIME

Laat agenten zelf hacken

Het aantal (geregistreerde) gevallen van cybercrime steeg lichtjes van 43.800 in 2016 naar 44.165 vorig jaar (+0,8%). Online fraude nam met 6% toe en bijna vier keer zoveel mensen klopten bij de politie aan omdat er intieme beelden van hen circuleerden.

Maar of het probleem daadwerkelijk groter geworden is, valt moeilijk te zeggen - misschien doen gewoon meer slachtoffers aangifte. "We merken inderdaad dat de aangiftebereidheid stijgt, doordat veel van die zaken in de media komen", zegt politiebaas Marc De Mesmaeker. "Al zijn mensen nog vaak te beschaamd om naar de politie te stappen, omdat ze zich gefopt voelen - en dat begrijp ik. Maar alstublieft, doe aangifte! Zo krijgen wij een beter zicht op de problematiek en kunnen we haar beter bestrijden." Ook minister van Justitie Koen Geens (CD&V) hamert op het belang daarvan. "Het verhoogt de kans dat de parketten de criminelen ook effectief kunnen vervolgen."

Dat het bestrijden van cybercriminaliteit voorlopig nog de zwakke plek is van de politie, beseft iedereen maar al te goed. "In de VS is de helft van de criminaliteit gelinkt aan online activiteiten. Dat is bij ons nog niet het geval, maar het is wél tijd voor actie", benadrukt Nicholas Paelinck, korpschef van de zone Westkust en nationaal vertegenwoordiger van de lokale politie. "We gaan zwaar inzetten op Computer Crime Units (CCU's, red.), die moeten er overal komen. Als de identiteit van je zoon gestolen wordt op Facebook en hij duikt op in gore chatsessies, dan moet de lokale politie die jongen kunnen helpen. Daarnaast moeten we inzetten op preventieadviseurs, die naar scholen gaan maar evengoed naar de oudere generatie, om te waarschuwen voor de gevaren van het internet."

In dat kader moeten agenten in de toekomst meer zelf gaan hacken. "Scholen, overheden of ziekenhuizen, bijvoorbeeld. En nadien geef je hen een veiligheidsrapport om te tonen waar de gaten zitten."

Charmes

Al is er één groot probleem: de politie slaagt er niet in om haar CCU's te bevolken. "Nu moeten we nog rekruteren in politiemiddens, maar in de toekomst willen we hen rechtstreeks uit de scholen en de privé kunnen plukken", aldus De Mesmaeker. "Zulke cyberprofielen moet je niet per se leren schieten of een jaar opleiden tot politieman. Zij moeten meteen beschikbaar zijn waarvoor je ze nodig hebt." Daarvoor moet hun statuut aangepast worden, iets wat de politietop nog dit jaar hoopt rond te krijgen.

Alleen is de vraag of wel veel ICT'ers - in de privé zeer gegeerd en dikbetaald - zullen zwichten voor de charmes van de politie. "We hebben een concurrentieel nadeel", klinkt het. Paelinck: "Een cyberspecialist die bij ons werkte, kreeg al na zes maanden een aanbieding van Visa." Met een guller contract? Hij knikt. "In Luxemburg."

Volgens hem en De Mesmaeker zou het dan ook logisch zijn om de verloning voor bepaalde functies 'marktconform' te maken, zodat de politie niet met lege handen achterblijft in de war on talent. Voor minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) is dat bespreekbaar, al benadrukt hij dat er nog manieren zijn om de politie aantrekkelijker te maken.

INBRAKEN

Dank u, cameraschild

Waar wél consequent aangifte van gedaan wordt, zijn woninginbraken. Dat aantal zakte vorig jaar met 6,6%. "De rondtrekkende bendes die 10, 15 jaar geleden hoogtij vierden, zien we vandaag veel minder", legt Nicholas Paelinck uit.

De vertegenwoordiger van de lokale politie ziet meerdere mogelijke oorzaken. "Is het omdat de economische toestand in Polen en Roemenië aan het verbeteren is? Of omdat de grenzen gecontroleerd werden in het kader van de terreurbestrijding en de transmigratie?" Feit is dat de misdaadcijfers langs de Franse grens gedaald zijn. "Doordat de Fransen er patrouilleren, blijven bendes uit Duinkerke en Roubaix weg uit Kortrijk en Bergen." Ook het groeiende aantal camera's en buurtinformatienetwerken speelt een rol. "Bovendien patrouilleren we anders. Vroeger stuurden we agenten op het moment dat een inbraak gemeld werd. Nu zetten we meer in op preventie en onderscheppen we vaak al wagens met inbrekersmateriaal nog voor de dieven hebben kunnen toeslaan." Hoe je zo'n voertuig dan op het spoor komt? "We krijgen tips van buitenlandse collega's die ons doorgeven welke daders bij hen opereren en op welke nummerplaten we moeten letten. Maar we halen ook informatie uit pv's. Veel inbrekers zijn gewoontedieren: ze komen via een bepaalde weg en keren via dezelfde weg terug. Dankzij ons cameraschild zien we ook wie binnen- en buitenrijdt."

Politiebaas De Mesmaeker weet maar al te goed wat het is, zo'n inbraak. Bij hem thuis in Londerzeel gebeurde het al driemaal. "Eén keer heb ik ze betrapt toen ik thuiskwam en ben ik ze achternagegaan." Of hij de daders kon vatten? "De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen van niet."

TERRORISME

Aandacht mag niet verslappen

Ook het aantal feiten van terrorisme, extremisme en radicalisering is vorig jaar stevig gedaald, na een piek in 2016. Het gaat vooral om 'deelname aan terroristische groeperingen', maar ook om het verspreiden van haatpropaganda. "Deze cijfers betekenen niet dat onze aandacht mag verslappen", waarschuwt De Mesmaeker. "Integendeel, het is juist omdát we hier zoveel aandacht voor hebben en veel systematischer te werk gaan, dat de trend daalt."

Minister Jambon is tevreden met de dalende criminaliteitscijfers. "Maar het werk is niet af", zegt hij. "We zien dat criminelen steeds inventiever worden en actief zijn op verschillende domeinen. De politie moet haar werkwijze daar telkens opnieuw aan aanpassen. Het is niet zo dat de ene agent op inbrekers jaagt en de andere op terroristen: ze moeten samen hele netwerken blootleggen."

ASTRID ROELANDT EN STÉPHANIE ROMANS