Justitieminister Koen Geens (CD&V) stelt voor om geradicaliseerde gedetineerden een verplichte deradicaliseringscursus te laten volgen als voorwaarde voor penitentiair verlof. Nu hangt zo'n cursus nog af van de bereidwilligheid van de gedetineerde.

Geens gaf de leden van de Kamercommissie justitie een uitgebreid overzicht van het penitentiaire parcours van Benjamin Herman, de dader van de schietpartij in Luik waarbij vorige week drie mensen om het leven kwamen. Dé vraag: waarom kreeg Herman de toestemming voor een penitentiair verlof hoewel er tekenen van radicalisering waren, en zijn naam onder meer in twee rapporten van de Staatsveiligheid opdook?

Volgens Geens hebben de verschillende diensten telkens "in eer en geweten" beslissingen genomen op basis van de beschikbare informatie. "De vraag is niet: hebben die mensen een verkeerde beslissing genomen, maar wel of zij die incorrect hebben genomen op basis van onvoldoende gegevens of in weerwil van een bestaande politiek. Ik denk dat het antwoord daarop niet positief is." Geens herhaalde dat er volgens hem geen fouten gemaakt zijn.

Toch kunnen er nog wel wat stappen vooruit gezet worden, erkent de minister. Zo zouden er extra verpleegkundigen en psychologen moeten komen in de gevangenissen, om mensen met een zwak profiel of mensen die erg beïnvloedbaar zijn, zoals Herman, beter te kunnen begeleiden. Geens hamert daarbij ook op het belang van het psychiatrisch observatiecentrum. Dat centrum zou ook gedetineerden met psychiatrische problemen kunnen onderzoeken voor hun vrijlating. Op die manier zouden bepaalde gedetineerden met psychiatrische problemen geïnterneerd kunnen worden.

Addertje onder het gras

Geens deed nog een concreet voorstel dat volgens hem gebeurtenissen zoals in Luik kan helpen vermijden. Volgens de minister zou je geradicaliseerde gedetineerden een deradicaliseringscursus moeten kunnen opleggen als voorwaarde voor een penitentiair verlof. Nu kunnen geradicaliseerden niet gedwongen worden om een cursus of opleiding te volgen. "Veel wordt overgelaten aan de bereidheid van de persoon. Dat stoort me en beangstigt me", aldus Geens. Op dit moment kan zo'n verplichte cursus enkel worden opgelegd aan seksuele delinquenten. Dat voorbeeld wil Geens nu ook in de wet laten schrijven voor geradicaliseerden

Het voorstel van Geens kon wel op instemming van de commissieleden rekenen, al schuilt er volgens Sophie De Wit (N-VA) toch ook een addertje onder het gras. "Wie het einde van zijn straf ziet naderen, kiest er misschien voor om die straf uit te zitten zonder penitentiair verlof of vervroegde invrijheidstelling, en dan heb je er geen vat op."

Ondanks Geens' uitgebreide uiteenzetting bleven de commissieleden, zowel van de meerderheid als van de oppositie, met vragen zitten. Waarom werd zo weinig gedaan met de twee rapporten van de Staatsveiligheid waarin Hermans naam opdook, en waarom werd Herman niet op de OCAD-lijst van te volgen personen gezet, wou De Wit nog weten. Laurette Onkelinx (PS) bracht in herinnering dat de schutter herhaaldelijk in contact is geweest met mensen die wel op die lijst stonden. "Is er iets gebeurd om te vermijden dat ook hij zou radicaliseren?"

Ook Carina Van Cauter (Open Vld) vond de antwoorden van Geens onvoldoende. "Ik neem aan dat de verschillende diensten in eer en geweten hebben gehandeld maar dat neemt niet weg dat we ons vragen mogen stellen over de strafuitvoering, met het doel het beter te doen." Op dit moment beslissen strafuitvoeringsrechtbanken in bepaalde gevallen of er al dan niet een penitentiair verlof wordt toegekend, in andere gevallen is dat de gevangenisadministratie.

Open Vld wil dat die bevoegdheid volledig bij de rechter komt te liggen. Een suggestie die Geens niet meteen van tafel veegt. Maar, voegt hij eraan toe, "ik ben niet zeker van dat die beslissingen dan strikter zouden zijn". Zijn partijgenoot Raf Terwingen gaat een stapje verder en waarschuwt voor steekvlampolitiek. "Gevangenisdirecteurs en administraties die dat opvolgen zijn vaak veel beter op de hoogte van het parcours van gedetineerden", besluit hij.

DIETER BAUWENS