Minister van Justitie Geens reageert met nuchtere cijfers op de berichten in de ochtendpers over de plaatsvervangende rechters. 

Op dit ogenblik zijn er in totaal 1519 plaatsvervangende rechters en raadsheren aangesteld. De functie van plaatsvervangende rechter is al ouder dan het Gerechtelijk Wetboek van 1967 en was niet bedoeld om overbelaste beroepsmagistraten bij te staan, maar om hen te vervangen in geval van ziekte, verhindering (bv door belangenconflict) of vakantie.   

Daarom precies zijn de meeste plaatsvervangende rechters, namelijk 892, werkzaam in de vredegerechten omdat vrederechters alleen verantwoordelijk zijn voor hun kanton. Elk vrederechter kan tot maximum 6 plaatsvervangende rechters aan zijn zijde hebben om hem te vervangen bij vakantie, ziekte of belangenconflict. 

In de rechtbanken van eerste aanleg en de hoven hangt het aantal plaatsvervangende rechters af van het aantal effectieve rechters. 

Op dit ogenblik zijn er 159 plaatsvervangende rechters werkzaam in eerste aanleg (op 187 kaderplaatsen) en 113 plaatsvervangende raadsheren werkzaam in hoger beroep (op 160 kaderplaatsen).   

Plaatsvervangende rechters worden in beginsel niet vergoed. Plaatsvervangers die langer dan drie maanden onafgebroken een afwezige rechter vervangen, krijgen een halftijdse vergoeding. Plaatsvervangende rechters die gedurende een maand meerdere zittingen van meer dan drie uur waarnemen, kunnen daarvoor een vergoeding krijgen per zitting.

Bij de drie vacaturerondes inzake plaatsvervangende rechters in 2017 werden 41% van de vacatures ingevuld. De verklaringen voor deze geringe invulling hebben te maken met diverse factoren: het statuut, de beperkte vergoeding, de verminderde beschikbaarheid voor balie-activiteiten, en mogelijke nadelen zoals het voorrecht van rechtsmacht.   

Naast de plaatsvervangende rechters zijn er de lekenrechters in de rechtbanken van koophandel en de arbeidsgerechten. Deze lekenrechters hebben een dagelijkse taak te vervullen omdat zij de beroepsrechters bijstaan vanuit hun professionele expertise, bijvoorbeeld als ondernemer of als werknemer. De lekenrechters functioneren tot algemene tevredenheid. Zij ontvangen een vaste vergoeding per zitting.  Het statuut van de consulaire rechters in ondernemingszaken wordt bijgestuurd in functie van de nieuwe bevoegdheid die de ondernemingsrechtbanken (nu nog rechtbanken van koophandel) vanaf 1 november krijgen.