De Kansspelcommissie dreigt met boetes tot 1,6 miljoen euro als een aantal populaire videogames niet aangepast wordt. Ook de Fifa en Disney worden aan de oren getrokken.

Van onze redacteur Peter De Lobel

BRUSSELOverwatch, Star Wars Battlefront 2, FIFA 18 en Counter-Strike Global Offen­sive. Deze vier spectaculaire en internationaal erg populaire computerspelen zijn alle het onderwerp van een uitgebreid onderzoek door de Belgische Kansspelcommissie. Die ging na of er in de games verboden kansspelen gesmokkeld zijn.

De conclusies van het onderzoek zijn niet mals. De sector checkt wel vanaf welke leeftijd een spel geschikt is, bijvoorbeeld vanwege het gebruikte geweld, maar de controle op gokken schiet schromelijk tekort. Het rapport noemt de situatie 'verontrustend' en 'bijzonder problematisch voor minderjarigen en gokverslaafden'. 'Het gebrek aan kansspel­regulering staat in schril contrast met de gereguleerde kansspelsector voor volwassenen.'

Het kansspel-element zit hem in zogenaamde ' loot boxen', een soort van virtuele schatkisten die items bevatten die spelers tijdens het spel kunnen gebruiken. In zo'n box kan zowat alles zitten: extra personages, voorwerpen, wapens, speciale emoties, superkrachten, een andere uitrusting of kledij… Spelers weten vooraf niet wat er in zo'n loot box steekt. Ze doen dus letterlijk een gok door er geld op in te zetten.

Verleid en misleid

Om als kansspel geoormerkt te worden, moeten vier voorwaarden vervuld zijn: het moet gaan om een spel, met een bepaalde inzet, dat leidt tot winst of verlies voor de speler en waarbij het toeval speelt. In drie van de vier onderzochte games konden alle voorwaarden worden aangevinkt. Star Wars Battlefront 2 ontspringt als enige de dans. In de eerste versie van het spel konden nog boxen worden gekocht met echt geld, maar na een golf van kritiek uit de ­spelersgemeenschap werd die optie uit de game verwijderd. Spelers vonden dat het spel verpest werd door die zogenaamde 'pay2win'. Want wie tijdens het spel bereid was meer te betalen, was beter uitgerust en maakte meer kans om te winnen.

Voor de andere drie is de conclusie eenvoudig: hun loot boxen zijn illegaal. 'Betalende loot boxen zijn geen onschuldig onderdeel van videospelletjes die zich voordoen als behendigheidsspel', zegt directeur Peter Naessens. 'Spelers worden verleid en misleid en geen enkele van de beschermende maatregelen rond kansspelen wordt toegepast.'

In het rapport wordt de manier waarop spelers loot boxen kunnen verwerven 'hoogst problematisch' genoemd. Bij FIFA 18 wordt bijvoorbeeld systematisch topvoetballer Cristiano Ronaldo ingezet om de duurste boxen aan te prijzen. De commissie vreest grote gevolgen omdat jongeren zo 'opgevoed worden om gokken als normaal te beschouwen'.

Bevoegd minister Koen Geens (CD&V) wil eerst overleg met de sector, maar als de games niet worden aangepast, dreigen boetes tot 800.000 euro en vijf jaar gevangenisstraf. Als er minderjarigen benadeeld worden, kunnen die straffen verdubbelen. Ook de wereldvoetbalbond Fifa en Disney, dat de Star Wars-franchise controleert, worden aangemaand om in te grijpen. 'Kansspelen en gamen vermengen, zeker op jonge leeftijd, is gevaarlijk voor de geestelijke gezondheid', zegt Geens. 'We namen al tal van maatregelen om zowel minderjarigen als meerderjarigen te beschermen tegen de invloed van gokreclame. Dan moeten we ook maken dat ze niet met kansspelen worden geconfronteerd wanneer ze plezier zoeken in een videospel.'

De Kansspelcommissie onderzocht slechts vier games en gaat ervan uit dat het probleem nog veel groter is.