Van geslacht veranderen kan vanaf vandaag ook zonder medische ingreep. Een verklaring op eer volstaat om de M of V op officiële documenten te wijzigen. "Hier hebben we jaren op gewacht."

Om 8.30 uur stipt zal Paulien De Groote in het gemeentehuis van Bonheiden aan de burgerlijke stand staan. Ze zal er de ambtenaar een A4'tje overhandigen. "Dat verklaart dat ik al een hele tijd overtuigd ben dat het geslacht op mijn geboorteakte niet overeenstemt met hoe ik me voel", legt ze uit. De Groote werd geboren als man. "Op mijn zesde al wist ik zeker: ik zit in het foute lichaam." Het duurde lang vooraleer ze "voor zichzelf koos". "Het afgelopen jaar ben ik mijn transitie naar vrouw gestart, met de hulp van een psychologe en hormoontherapie. Een geslachtsoperatie onderga ik zo spoedig mogelijk, maar er is momenteel een wachtlijst van drie jaar. Aan elke operatie zijn bovendien risico's verbonden."

Zo'n operatie was tot voor kort een vereiste voor wie het geslacht op zijn of haar geboorteakte wilde laten veranderen. De vorige wet, uit 2007, verplichtte ook een sterilisatie. "Zoiets kan niet volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens", zegt Paulien De Groote. Ze is dan ook blij dat de nieuwe transgenderwet van justitieminister Koen Geens (N-VA) en staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir (N-VA) daar vandaag verandering in brengt.

Zorgeloos

De wet biedt ook mogelijkheden voor minderjarigen. Zij kunnen vanaf hun 12de hun voornaam laten veranderen en vanaf hun 16de ook hun geboorteakte, mits een verklaring van een jeugd- en kinderpsychiater.

De Groote hoopt dat ze met een nieuwe geboorteakte een zorgeloos leven kan leiden. "Nu zijn er voortdurend herinneringen aan mijn mannelijke verleden." Haar belastingbrief wordt bijvoorbeeld gericht aan 'meneer De Groote' en bij officiële instanties en politiecontroles wordt er weleens raar opgekeken als ze haar paspoort afgeeft. "Het is telkens een erg stresserend moment."

Hoeveel mensen gebruik zullen maken van de nieuwe wet, is onmogelijk in te schatten, stelt Jeroen Borghs van belangengroep Çavaria. "Dit is iets wat ieder voor zich beslist. Voor de één is zo'n administratieve aanpassing enorm belangrijk, voor de ander helemaal niet."

Uit cijfers van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen blijkt dat de voorbije veertien jaar iets minder dan duizend Belgen van geslacht zijn veranderd. In twee derde van de gevallen ging het om wijzigingen van man naar vrouw, in een derde van vrouw naar man. De gemiddelde leeftijden waren respectievelijk 40 en 31 jaar.

Onherroepelijk

Çavaria noemt de nieuwe wet een grote vooruitgang, maar plaatst ook enkele kanttekeningen. "De drempel voor 16- en 17-jarigen is volgens ons onnodig. als een minderjarige van geslacht wil veranderen, worden zijn of haar ouders sowieso betrokken. We zien niet in waarom een psychiater zich dan ook nog moet uitspreken over de beslissingsbekwaamheid van zo'n jongere."

Voor Marleen Hufkens, die vandaag naar het districtshuis van Deurne trekt om de M op haar identiteitskaart te laten veranderen in een V, ligt dan weer de onherroepelijkheid moeilijk. Wie spijt krijgt en op papier naar zijn oorspronkelijke geslacht terug wil, zal dit enkel kunnen als een familierechtbank dat toestaat. "Zo'n gerechtelijke procedure is omslachtig en duur." Hufkens zelf is naar eigen zeggen heel zeker van haar V. "Maar er zijn ook mensen die niet in één hokje passen. Ze voelen zich bijvoorbeeld tien jaar lang vrouw en willen daarna toch weer man zijn." In dat licht vindt ze het ook jammer dat er geen derde optie is. "Er zou een X moeten zijn. Als die mogelijkheid er ooit komt, sta ik meteen weer aan het gemeentehuis. Uit principe."

Ook al schieten Paulien en Marleen metéén in actie, toch is het wachten nog niet helemaal voorbij. Na de aangifte duurt het nog tussen de drie en zes maanden voor de procureur des Konings groen licht geeft. Zodra dat gebeurd is, moeten ze opnieuw naar de burgerlijke stand om een tweede verklaring af te geven. "Pas daarna kan die M in mijn geboorteakte veranderd worden en kan er een nieuw paspoort uitgereikt worden", zegt Marleen Hufkens. Dat paspoort moet trouwens nog een keer aangepast, als haar nieuwe voornaam goedgekeurd wordt. (FVG)