In de visietekst “Court of the Future” stelde Minister van Justitie Koen Geens vandaag zijn visie op de rechtbank van de toekomst voor, waarin hij pleit voor een rechtbank met meer aandacht voor de dienstverlening aan burgers en ondernemingen. Justitie moet toegankelijker, stipter en daardoor rechtvaardiger worden.  

Via een nieuwe website “Just-on-Web” zal de burger of de ondernemer zijn dossier digitaal kunnen raadplegen, waar hij zich ook bevindt: thuis of via een kiosk op de griffie van de rechtbank. Dit moet zorgen voor een betere toegankelijkheid van Justitie. Ook juridische professionals zoals advocaten zullen via datzelfde platform rechtstreeks digitaal kunnen communiceren. Via deze unieke portaalwebsite wordt het mogelijk om procedures op te starten met een digitale dagvaarding of dito verzoekschrift, om conclusies of schuldvorderingen bij een faillissement of collectieve schuldenregeling neer te leggen, om databanken te raadplegen, boetes en gerechtskosten te betalen, vonnissen te ontvangen of onderzoeks- en strafdossiers te raadplegen.  

Het masterplan gebouwen zet in op minder, maar multifunctionele gerechtsgebouwen. Het biedt niet alleen een antwoord op de behoeften van de magistraten en het gerechtspersoneel maar eveneens op de omslag die de digitale revolutie vereist. De burger zal in elk gerechtsgebouw kunnen worden geholpen, ongeacht de  rechtbank waar zijn dossier aanhangig is. Hiervoor wordt in elke griffie onder meer een kioskruimte ingericht waar de burger de website “Just-on-Web” kan raadplegen. Het griffiepersoneel zal de burger administratief begeleiden bij de raadpleging van zijn dossier of bij de opstart van zijn procedure. Justitie zal aldus nabijer zijn: fysiek en digitaal.  

De Minister doet ook voorstellen om Justitie financieel haalbaar te maken –  en dus toegankelijk voor elke burger. Het aandeel dat de burger betaalt in de procedurekosten, zoals de rolrechten, zal enkel nog aan het einde van de procedure aangerekend worden aan de verliezende partij. Wie denkt zijn gelijk te kunnen halen en daarvoor een procedure wenst op te starten, moet deze kosten niet meer voorschieten. De voorstellen rond pro deo bijstand, de rechtsbijstandsverzekering en de gratis rechtspleging maken eveneens deel uit van financieel toegankelijkere Justitie.

De rechtbank van de toekomst wordt ook stipter. Zo mag elke aanleg nooit langer dan één jaar duren en moet de werking van Justitie versneld worden door optimalisatie van de procedures, digitalisering met gebruik van artificiële intelligentie, en een efficiënte inzet van magistraten en gerechtspersoneel. De burger verdient immers een duidelijke beslissing binnen een redelijke termijn.  

Minister Geens stelt de dienstverlening aan de burger centraal en zorgt voor een toegankelijkere, stiptere en dus rechtvaardigere justitie.  

Een eerste analyse op de visietekst werd gegeven door Koenraad Debackere, algemeen beheerder KULeuven. Hij focuste op innovatie- en organisatie. Joël Hubin, Raadsheer Arbeidshof Luik, sprak vanuit zijn terreinkennis en academische achtergrond. Frits Bakker, voorzitter Nederlandse Raad voor de Rechtspraak, deelde zijn Nederlandse ervaring.  

“Court of the future” is het derde strategische document dat Minister Geens voorstelt na het “Justitieplan” en “De sprong naar het recht voor morgen”, dat een programma voor de hercodificatie van de basiswetgeving bevatte. Deze visietekst bouwt voort op de verwezenlijkingen van het “Justitieplan” en de uitvoering ervan in de 5 Potpourriwetten.  

Door deze geïntegreerde visie op de rechtbank van morgen voor te stellen, wil minister Geens de dialoog aangaan en alle actoren van Justitie en de samenleving uitdagen om na te denken over de rol en werking van Justitie in de toekomst.  

Die toekomst brengt ons een sterk gedigitaliseerde wereld waarin burgers nog meer dan vandaag toegankelijkheid, stiptheid en rechtvaardigheid zullen verwachten.  

Koen Geens: “Recht moet niet alleen geschieden, men moet ook kunnen zien dat het geschiedt. De burger en ondernemer moeten dus op elk moment hun dossier kunnen inkijken om de stand van zaken op te vragen. Justitie wordt verwacht rechtvaardig te zijn. Rechtvaardigheid kan alleen worden bereikt mits ruime toegankelijkheid én grote stiptheid. Door samen met alle actoren uit het veld in te zetten op de rechtbank van de toekomst zal Justitie de rechtzoekende beter van dienst kunnen zijn en zal Justitie aantrekkelijker worden voor alle generaties.”