Op de thematische ministerraad werden een 15 belangrijke voorstellen die zullen leiden tot wetsontwerpen van Minister van Justitie, Koen Geens, goedgekeurd. Deze voorstellen dragen één voor één bij tot een betere werking van Justitie en tot de Veiligheid van de bevolking. Daarnaast komt de regering al met concrete maatregelen voor de slachtoffers van terreurdaden die een gevolg zijn van de aanbevelingen van de onderzoekscommissie.

• Justitie verder hervormen

Algemene rechtsbijstandverzekering voor juridische geschillen

De Ministerraad heeft zijn akkoord gegeven over de modaliteiten van de rechtsbijstandverzekering.

Nieuw in dit project zijn de fiscale stimulans die er zal komen voor wie een verzekering neemt, de uitbreiding van de dekking naar bv. echtscheiding en bouw, de verhoging van de plafonds van de minimumgarantie en de invoering van een nomenclatuur voor de advocaten. Deze nomenclatuur geldt voor advocaten die bereid zijn aan de tarieven overeengekomen binnen de rechtsbijstandverzekering te werken. Op die manier wordt de toegang tot Justitie voor de mensen uitgebreid en verbeterd. De middenklasse die niet in aanmerking komt voor het pro deo systeem zoals georganiseerd door de Staat, maar over onvoldoende middelen beschikt om deze onvoorzienbare juridische kosten op te vangen, is bij deze verzekering erg gebaat. Uiteraard wordt niet geraakt aan de vrije keuze van de advocaat, en komen ook de prestaties van advocaten die niet bereid zijn aan de met de Ordes afgesproken tarieven te werken, binnen de grenzen van die tarieven, voor terugbetaling in aanmerking.

Zinvol straffen en maatschappij beveiligen

• Maatschappij beveiligen voor personen die zeer zware feiten pleegden

Bij zware misdrijven zal de bodemrechter, d.i. de rechter die de veroordeling uitspreekt meteen een minimale periode van strafuitvoering kunnen uitspreken: bijvoorbeeld tot 20 jaar in geval van levenslange opsluiting (daar waar de strafuitvoeringsrechtbank de voorlopige invrijheidsstelling al vanaf 15 jaar kan toelaten onder strenge voorwaarden) of tot 2/3 van de straf (daar waar bij een niet-recidive de voorlopige invrijheidsstelling normaal na 1/3 kan tussenkomen).

2. Overbevolking gevangenissen terugdringen

Gezien het CPT (European Committee for Prevention of Torture) België er blijft op wijzen dat de detentieomstandigheden door de overbevolking in de gevangenissen niet door de beugel kan gaat de Ministerraad akkoord met volgende maatregelen om de overbevolking terug te dringen.

De onmiddellijk aanhouding wordt beperkt door de strafdrempel te verhogen van 1 tot 3 jaar, met uitzondering voor de terroristische misdrijven en zedenmisdrijven. De onmiddellijke aanhouding is een veiligheidsmaatregel. Zij kan al na een veroordeling wegens onttrekkingsgevaar worden uitgesproken vanaf 1 jaar gevangenisstraf (meestal voor personen die verstek lieten gaan). Deze personen gaan dan naar de gevangenis, tekenen verzet aan en krijgen zo goed als altijd een lagere straf wanneer ze daarna voor de rechter ten gronde verschijnen: uitstel, werkstraf e.d. Deze niet gevaarlijke personen anders zouden ze in voorlopige hechtenis zitten verblijven dan voor enkele weken in de gevangenis zonder dat dit eigenlijk effect heeft of bij een definitieve veroordeling bevestigd is. De drempel wordt verhoogd naar 3 jaar. Dit is meer proportioneel met de bedoeling van de onmiddellijke aanhouding, namelijk de ontvluchting verhinderen.

Digitalisering voor optimale informatiedeling

Justitie gaat verder op de ingeslagen weg van digitalisering. Daarom zet de Minister in op 3 belangrijke projecten die een enorme vooruitgang betekenen om alle informatie die verspreid zitten bij verschillende partners te centraliseren. Voor de digitalisering van de strafrechtketen zal 8,8 miljoen euro geïnvesteerd worden.

• Databank elektronische pv’s van de politie

Alle pv’s van de politie zullen in de toekomst elektronisch worden overgemaakt en in één databank worden bijgehouden. Bij het opladen van een elektronisch pv worden de parketten en de onderzoeksrechter verwittigd. En omgekeerd zal de politie kunnen zien welk gevolg het Openbaar Ministerie of de onderzoeksrechter heeft gegeven aan de pv. Dit betekent een versnelling van het uitwisselen van gegevens met elkaar en dit wordt een nationale centrale tool om te zoeken naar personen, feiten en plaatsen. Om de communicatie mogelijk te maken zal door Justitie 250.000 euro geïnvesteerd worden om dit tot stand te brengen. De jaarlijkse besparing kan geraamd worden op meer dan 2,5 miljoen.

• Databank straf- en strafuitvoeringsregister: uitbreiding informatie strafregister

Vandaag bevat het strafregister enkel basisinformatie over een veroordeelde (identiteit, referentie uitspraak, uitgesproken straf) maar niets over de opgelegde voorwaarden, beroepsverboden, omgangsverboden of strafrechtelijke minnelijke schikkingen. Deze informatie zit momenteel verspreid bij verschillende instanties. Een initiële investering van 8 miljoen euro, gespreid over 3 jaar, is nodig om dit om dit strafuitvoeringsregister te realiseren.

3. Informatie over alle personen die in vrijheid gesteld worden gaat automatisch naar de politie

De bestaande databank SIDIS SUITE (die actueel enkel informatie uit de gevangenissen bevat) wordt uitgebreid en zal alle informatie bevatten over alle personen die, in gelijk welke fase van het vooronderzoek of de strafuitvoering, in vrijheid werden gesteld mits het naleven van voorwaarden. Dit systeem zal de politiediensten automatisch inlichten van alle voorwaarden en personen die deze moeten naleven. De politiediensten zullen rechtstreeks toegang hebben tot deze informatie en meteen het naleven en opvolgen van de voorwaarden door deze personen kunnen controleren. De actuele situatie, die overigens al bijna 100 jaar bestaat, waarbij de lokale politie deze informatie individueel, op zeer diverse wijze en niet systematisch verkrijgt problemen ondervindt bij het controleren van deze voorwaarden, zal zo tot het verleden behoren. Ook bij de federale politie zal dit voor een aanzienlijke capaciteitswinst zorgen.

Daarnaast krijgen de parketten, de Veiligheid van de Staat, het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse en de Cel voor Financiële informatieverwerking een rechtstreekse toegang en bevraging tot de Algemene Nationale Gegevensbank van de politie. Dit zal de informatiedoorstroming aanzienlijk versnellen en verbeteren.

• Strijd tegen terreur verderzetten

Financiering terrorisme aanpakken

Tot op heden moeten bepaalde financiële dienstverstrekkers, die als tussenpersoon fungeren bij de financiering van terrorisme, niet verplicht antwoorden op vragen van het openbaar ministerie. Het gaat hier onder andere over betaalverkeer met virtuele munten zoals bitcoins en geldverzendingsdiensten. Met het nieuwe voorstel worden ook deze moderne transactiemethodes en niet-gereglementeerde aanbieders verplicht om bij onderzoek naar bepaalde misdrijven op vragen van het parket te antwoorden.

In het kader van de transparantie inzake buitenlandse financiering van erediensten bleek de noodzaak ontstaan om de financiële transparantieregels voor vzw’s te verscherpen. Minister Geens heeft een voorstel ingediend die deze vzw’s verplicht, rekening houdend met de privacyregels, tot het aanleggen van een lijst met herkomst en grootte van giften, indien deze giften een bepaalde drempel overschrijden.

• Veiligheid versterken

Burgerinfiltranten en spijtoptanten inschakelen

De ministerraad stemt in met de invoering van een nieuwe bijzondere opsporingsmethode ‘burgerinfiltratie’, in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit en het terrorisme, om een antwoord te bieden op de beperkingen van de informantenwerking en politionele infiltratie. De burgerinfiltratie zal aan strikte voorwaarden, sterke waarborgen en een groot aantal sluitende controlemechanismen onderhevig zijn. De burgerinfiltratie is enkel mogelijk indien politionele infiltratie of andere onderzoekstechnieken onmogelijk zijn. De burgerinfiltrant moet betrouwbaar en geloofwaardig zijn en zal zeer goed gescreend worden. Hij of zij kan enkel ingezet worden mits toestemming van het openbaar ministerie en mits doorlopende controle van een rechter.

Verder is er goedkeuring verleend aan een wettelijke regeling voor spijtoptanten. Dit zijn personen die in ruil voor strafvermindering of een beter detentieregime, belangrijke informatie aanleveren die ertoe leidt dat –anders niet te arresteren – zware criminelen of terroristen worden gearresteerd en veroordeeld en zware misdrijven worden vermeden. De inzet is enkel mogelijk mits de spijtoptant daadwerkelijk gestraft wordt en na rechterlijke beslissing. De regeling kan niet toegepast worden als de persoon in kwestie een gevaar voor de samenleving betekent.

Nieuwe bewakingsdienst bij de federale politie

Met de creatie van deze nieuwe directie bij de federale politie zal er een overheveling gebeuren van de taken en bevoegdheden van het Veiligheidskorps. Ook het personeel van het veiligheidskorps zal prioritair overgeheveld worden. Dit zal gefaseerd verlopen en start operationeel reeds in de loop van 2017 om op kruissnelheid te komen in 2018. De onderhandelingen met de vakbonden van de verschillende personeelscategorieën die betrokken zijn, werden reeds opgestart.

Het Veiligheidskorps zorgt onder meer voor de overbrenging van gevangenen naar hoven en rechtbanken (samen met lokale en federale politie) en voor de bewaking van Hoven en Rechtbanken. In deze nieuwe bewakingsdienst zullen ook militairen en inspecteurs bij de luchthaveninspectie worden ondergebracht. Dit federaal gestuurde orgaan zal kunnen rekenen op de opgebouwde kennis en zal efficiënter georganiseerd worden doordat er vanuit één commandolijn gewerkt zal worden. Dit gebeurt in samenwerking met Minister Jambon en Minister Vandeput.

Veroordeelde criminelen sneller repatriëren

In Zandvliet zullen 75 plaatsen (van de 150) worden voorbehouden voor een snellere repatriëring van veroordeelde illegalen. Door een optimale samenwerking tussen het gevangeniswezen en de dienst vreemdelingenzaken kunnen we overgaan tot snelle repatriëring.

Een veroordeelde met straffen boven de drie jaar kan alleen vrijgesteld worden na positieve beslissing van de strafuitvoeringsrechtbank. Personen met straffen boven de 3 jaar die geen vrijstelling bekomen van de strafuitvoeringsrechtbank of die niet vragen, zitten al hun straffen uit maar wel in ons land. Die 2 maanden was te kort voor organisatie en echte identificatie van de nationaliteit, dit is in de potpourri wetgeving uitgebreid naar 6 maanden. Dit heeft een positieve invloed op het terugsturen van illegale criminelen want ongeveer 40 % van die veroordeelden doet effectief strafeinde. Voor de veroordeelden met straffen tot 3 werd de regels in een omzendbrief aangepast en wordt 4 maanden voor de persoon kan vrijgesteld worden het dossier voorbereid met het oog op repatriëring.

Hardere aanpak en zwaardere straffen bij verkeersmisdrijven

Verkeersdelinquenten en –recidivisten zullen zwaarder worden aangepakt. Zo worden er zwaardere straffen ingevoerd bij vluchtmisdrijf, rijden onder invloed of zonder rijbewijs en rijden zonder verzekering. Daarnaast wordt de verjaringstermijn verlengd van één jaar naar twee of drie jaar. Minister Geens en Minister van Mobiliteit François Bellot werken hiervoor nauw samen.

Minnelijke schikking tussen handelaar en dader winkeldiefstal

Winkeliers dienen niet altijd een klacht in bij een winkeldiefstal. De regering wil daarom een systeem invoeren waar een minnelijke schikking op burgerlijk vlak tussen de winkelier en de dader wordt omkaderd, zoals in Nederland. Vertaald naar het Belgisch recht en de rechtspraktijk kunnen het openbaar ministerie, de politie en de zelfstandigenorganisatie een regeling (protocol) uitwerken. Het Belgische recht laat toe dat de winkelier en de dader een regeling tot schadevergoeding uitwerken bij dading.

Maatregelen slachtoffers terreur

Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers krijgt leiding in hulp aan terreurslachtoffers

De regering geeft het mandaat aan de commissie voor financiële hulp aan slachtoffers om een technische taskforce zo snel mogelijk te creëren en te leiden. De technische taskforce heeft als eerste opdracht oplossingen te vinden in individuele dossiers en de opdracht het enig loket en de referentiepersonen verder te operationaliseren zodat de coördinatie voor de slachtoffers verbeterd wordt en ze proactief ondersteund worden in het beheer van de gevolgen van de aanslag waarvan ze het slachtoffer zijn. Ook de gemeenschappen zullen daarin betrokken worden teneinde de nabijheid bij de slachtoffers te verzekeren. De aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie ‘terrorisme’ inzake slachtoffers worden ten spoedigste onderzocht op hun haalbaarheid en uitgewerkt. Prioriteit krijgen de aanbevelingen op het stuk van een uniek loket, concentratie van de medisch-juridische expertise, mogelijke vooruitbetaling door het slachtofferfonds aan de slachtoffers, en dit met subrogatie in rechten van het slachtoffer t.a.v. hun verzekeringsmaatschappij, alsook het uitwerken van een gelijkwaardig stelsel voor de niet-residerende slachtoffers. Daarnaast zal er ook prioritair een stelsel komen voor niet-residerende slachtoffers dat gelijkwaardig is aan dat van residerende slachtoffers. Ook het uitwerken van een systeem voor slachtoffers die niet in België verblijven wordt prioritair behandeld. Dit systeem zal gelijkwaardig zijn aan het systeem voor slachtoffers die in België verblijven.