'Het wordt integratie of marginalisatie.' Hilde Crevits en Koen Geens passen voor polarisering in het islamdebat. Ja, moskeeën moeten zo snel mogelijk erkend worden, en ja, ze zien wel degelijk een Europese islam in de maak. 'Er is een momentum voor samenwerking. Dat moeten we grijpen.'

Bart Brinckman

Marjan Justaert

Foto's Jimmy Kets

De plaats van de islam zet het politieke debat op scherp. De erkenning van moskeeën was deze week hét topic. Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA) leek af te stappen van het voornemen van zowel de Vlaamse als federale regering om nieuwe gebedsplaatsen te erkennen. Ze eist een herziening van de procedure en zet bestaande aanvragen on hold.

Coalitiepartner CD&V kan er niet om lachen: voor de christendemocraten is de erkenning van moskeeën een instrument tot integratie. 'Het is integratie of marginalisatie', waarschuwt Justitieminister Koen Geens (CD&V). Hij zegt er alle vertrouwen in te hebben dat de juiste koers wordt voortgezet, ook al annuleerde minister Homans het derde overleg over deze dossiers. 'We zoeken een nieuwe datum', luidt het. 'Je moet al héél lastig zijn om niet samen te werken met mij.'

'Ik heb mijn verantwoordelijkheid genomen. Ik hoop dat andere beleidsniveaus dat ook doen', zei u in januari. Vlaanderen laat u stikken.

Hilde Crevits: 'Hier voel ik me als Vlaams viceminister-president aangesproken. Het Vlaams Parlement nam kamerbreed een resolutie aan die het positief effect van een erkende moskee onderschrijft. Niemand stelde dit in vraag. Liesbeth Homans wil enkele bekommernissen uitklaren, dat recht heeft ze. De herziening van de erkenningsprocedure, zoals geregeld in de Vlaamse regelgeving, is zeker bespreekbaar. Een aantal voorwaarden kan worden verscherpt. Tegelijkertijd moeten we de lopende dossiers afhandelen.'

Wellicht wordt voor de verkiezingen geen enkele nieuwe moskee erkend.

Crevits: 'Dat zou me verbazen.'

U klinkt gezien het signaal van Homans wat naïef.

Geens: 'Ze zal dan toch duidelijker moeten zijn. Federaal heeft de regering geld vrijgemaakt om de imams te betalen. Als er geen erkende moskeeën bij komen, kan ik dat geld niet uitgeven en blijven niet-erkende moskeeën bestaan zonder een duurzame vorm van controle. Ik werk graag oplossingsgericht. Ondertussen verfijn ik met collega Jambon hoe de veiligheidsadviezen (van de Staatsveiligheid, red.) zullen afgeleverd worden.'

Jambons Vlaamse partijgenoot zegt: 'Houd het geld maar.'

Crevits: 'Wie de erkenning niet belangrijk vindt, legt zich neer bij de garagemoskeeën. Enkele weken geleden zei collega Homans: “Liever erkende dan garagemoskeeën.” Ik begrijp de zorgen, maar wil het overleg alle kansen geven. Allerlei uitspraken mogen ons niet van het doel laten afwijken.'

Nieuwe moskeeën raken niet erkend, Open VLD vraagt de intrekking van alle Diyanet-moskeeën. Zo gaat het niet vooruit.

Crevits: 'Inderdaad, met zulke uitspraken komen we nergens. Op dit moment loopt de procedure om de erkenning van de Fatih-moskee in Beringen in te trekken. We wachten op diverse adviezen. Minister Homans is bevoegd voor de erkenning, maar het is onduidelijk wie formeel bevoegd is voor de intrekking. Dat moeten we binnen de regering bekijken.'

'Vinden jullie die erkenningskwestie nu echt prioritair? (wordt kwaad) Jullie komen niet verder dan wat speculaties over de intenties van minister Homans. Voor mij telt vooral de versterking van de vertrouwensrelatie met de moslimgemeenschap. Zij leveren heel wat inspanningen, zeker op het vlak van onderwijs. Ik ga ervan uit dat de volledige Vlaamse regering daaraan wil meewerken.'

U hoeft zich niet op te winden. Mogen we tegen eind dit jaar dan nieuwe erkenningen verwachten?

Geens: 'Dat lijkt me een normale periode.'

Crevits: 'Dat weet ik niet. Maar er zijn best wat meer stenen te verleggen. Ook de moslimgemeenschap bleef in gebreke bij het investeren in integratie, zeker gezien de hefbomen die ze hebben. Ik neem mijn verantwoordelijkheid. De socialistische oppositie geeft graag kritiek, maar hun onderwijsministers hebben ter zake kansen laten liggen.'

'Deze week meldde de Moslimexecutieve dat er een akkoord bereikt werd over de opleiding van islamleerkrachten (zie hiernaast). Het is heel belangrijk dat jongeren levensbeschouwelijk goed worden opgeleid door mensen van hier. Hopelijk kiezen zij op hun beurt dan ook makkelijker voor een job in het onderwijs.'

Geens: 'Het was vroeger terra incognita. Binnen de Moslimexecutieve kon men elkaar moeilijk verstaan, met al die religieuze stromingen uit verschillende moederlanden en zonder hiërarchie. Door veel te praten en zich te versterken in hun organisatie kunnen ze nu wel tot oplossingen komen. De nieuwe voorzitter van de Moslimexecutieve, Salah Echallaoui, een briljant diplomaat, wil vooruit. Zo'n akkoord over onderwijs stemt optimistisch. Het is zo makkelijk om te zeggen dat het allemaal slecht gaat. Ook in de moslimgemeenschap overheersen de goede krachten, heel wat mensen zetten hun schouders onder een Europese islam. Wij hebben de hand uitgestoken, maar zij doen dat ook. Om dan te zeggen: “We sluiten de barak.” Dat zou heel jammer zijn.'

Crevits: 'Voor het eerst sinds ik minister van Onderwijs ben, voel ik een flow van mogelijke eensgezindheid binnen de Moslimexecutieve. Ik hoop dat die periode even duurt, want er ligt veel werk op de plank. Ook binnen onderwijs vormen integratie en inclusie de uitdaging. Wij hebben duidelijke verwachtingen van mensen op het vlak van integratie, maar tegelijkertijd moeten we inclusief durven te zijn, we moeten kansen scheppen om de islam als levensbeschouwing een plaats te geven, zoals dat trouwens grondwettelijk verankerd is.'

Is dat een boodschap voor N-VA?

Crevits: 'Dat is een boodschap voor iedereen.'

De dialoogscholen oogstten een storm van protest.

Crevits: 'Ik ben een grote fan, laat dat duidelijk zijn. Maar er bestaan heel wat misverstanden. Het pedagogische project van het katholieke onderwijs is georganiseerd rond een christelijke levensbeschouwing, nooit zal het vak islamitische godsdienst worden gegeven. Wel zijn alle kinderen welkom. Dat vereist uiteraard een openheid naar alle levensbeschouwingen waardoor elk kind er zich kan thuisvoelen. Ook een onderwijzer met een islamachtergrond kan lesgeven in het katholieke net.'

Is Vlaanderen klaar voor het publiek beleven van de islam? Andere partijen vinden godsdienst een privézaak.

Crevits: 'De vrijheid om godsdienst te beleven, is een feit. Kijk eens hoe men dat oplost in ons hoger onderwijs. Zij maken stille ruimten, waar expliciet plaats is voor alle levensbeschouwingen.'

Geens: 'Je kan toch moeilijk de claim van wereldstad hard maken als je niet eens in staat bent om de verschillende culturen in het straatbeeld te integreren. Migratie en terreur hebben een en ander aangescherpt, dat is waar. Maar het geeft ruimte voor de stroomversnelling van een aantal dossiers waarvoor we in het verleden te weinig aandacht hadden.'

Toch ziet uw partijgenoot Pieter De Crem geen ruimte voor een Europese islam.

Geens: 'Het zou verontrustend zijn mocht iedereen in een rijke, diverse partij hetzelfde denken.'

U bekijkt het positief.

Geens: 'Dat is mijn stijl. Als we eerlijk zijn, zien we veel tekenen van een Europese islam. Ik ben daar niet ongerust over. Toegegeven, er is een probleem van ongelijktijdigheid... Saudi-Arabië schaft de mannelijke voogdij over de vrouw af, België deed dat in mijn geboortejaar 1958. Nog in mijn tienerjaren vonden veel Vlamingen homoseksualiteit niet evident, vandaag spreken we over transgenders. Alles kan snel evolueren.'

Staat het heftige identiteitsdebat oplossingen in de weg?

Crevits: 'Het schept ook kansen. Je ziet de noodkreet van de islamgemeenschap: “We willen een dialoog, tot wie moeten we ons richten?”. Onderschat dat effect niet. Zij worden altijd in één adem genoemd met radicalisering. De aanslagen in Brussel hebben ook binnen de moslimgemeenschap littekens gemaakt. Het begint te wegen.'

'Voor het eerst denken we bij onderwijs na over de vraag of meertaligheid geen troef kan zijn. Kunnen we verwachten dat kinderen hun achtergrond, taal en cultuur aan de kapstok hangen, zodra ze op school komen? Iedereen heeft recht op zijn eigen ontwikkeling en zijn eigen identiteit. Dus kunnen we die meertaligheid beter positief benaderen en gebruiken als een hefboom om ook sneller Nederlands te leren. Maar we blijven sowieso lesgeven in het Nederlands, want de kennis van het Nederlands is cruciaal om goed te functioneren in onze samenleving.'

CD&V als 'moslimpartij', hoe zwaar weegt dat?

Geens: 'We zijn niet uit op moslimstemmen. In de politiek word je voortdurend geconfronteerd met tegenstanders en problemen. Wij zijn er voor iedereen.'

Crevits: 'Polarisering verkoopt makkelijker dan verbinding in nuance. Daar wil ik ook de media op aanspreken, hoor.'

'De asielcrisis - ik kan het niet genoeg benadrukken - leidde ertoe dat we er in een schooljaar in geslaagd zijn om álle kinderen een plaats te geven, om leerkrachten te vinden die ervoor gaan. Bovendien hebben we het hele vervolgonderwijs voor vluchtelingen gereorganiseerd zodat kinderen ook nadien coaching krijgen. Je kunt veel kritiek hebben op de regering en de polarisatie, maar dit hebben we wel gedáán. Met Open VLD en met N-VA.'

Geens: 'CD&V leeft niet in een wij-zij-logica. Anders zouden we onze eigenheid verloochenen. Dat maakt onze positionering niet makkelijk.'

'Ik hoop ook dat jongeren met een allochtone achtergrond ooit de leidende mensen worden om onze bedrijven die naar het Midden-Oosten exporteren te begeleiden. Dáár moeten we alles op inzetten. Het verhaal rond radicalisering en terreur heeft ons wakker gemaakt. Als je aan dat gekissebis begint te lijden, zie je de hoop niet meer. We moeten het waarmaken. Dat is niet zo moeilijk met mensen van goede wil, maar het vraagt wel standvastigheid en resistentie tegen polarisatie die nergens toe dient.'

In de stille hoop dat de kiezer dat ook ziet en waardeert?

Geens: 'Ik leef natuurlijk heel sterk voor de kiezer, maar hij is niet het enige. En de krant ook niet. Het gaat om de toekomst van die jongeren. Verstandige kiezers weten dat.'

Crevits: 'Ik kom veel onder de mensen. Ik word vaak aangesproken op het feit dat ik niet polariseer.'

Bart Brinckman