Er zijn rankings in Europa waarin België al sinds jaar en dag hoge toppen scheert. Belastingdruk is er één van, de overbevolking in onze gevangenissen is een ander. In 2013 zaten er per 100 beschikbare plaatsen 134 gedetineerden opgesloten. Dat betekende meestal met drie in een cel van twee, waarbij één een matras op de grond kreeg toegewezen. Toen huidig justitieminister Geens in mei na een wekenlange staking een sociaal akkoord sloot met de cipiers, beloofde hij hen om de gevangenispopulatie op een duurzame manier onder de 10.000 te duwen. Nieuwe cijfers tonen nu aan dat het gevangeniswezen effectief op de goede weg is.
Laag pitje
"Op 11 augustus 2016 zaten 10.289 gedetineerden in de cel", aldus de woordvoerster van Koen Geens - die er meteen nuancerend aan toevoegt dat er in de zomer altijd minder gevangenen zijn doordat de rechtbanken dan op een laag pitje draaien en er minder criminaliteit is. Het aantal kan de komende maanden dus weer stijgen, maar blijkt toch meer dan een momentopname. Wanneer we kijken naar dezelfde periodes van de twee voorgaande jaren, zien we een stevige daling.
Koen Geens geeft drie oorzaken voor de gunstige evolutie: "De oprichting van gespecialiseerde psychiatrische centra voor geïnterneerden is een belangrijke. Sinds de opening van het zogeheten FPC in Gent zijn er al 350 geïnterneerden weg uit de gevangenis. Voor volgend jaar wordt gemikt op 170 plaatsen in het nieuwe FPC van Antwerpen en 250 plaatsen in het externe psychiatrische circuit." Voorts is er ingezet op een snellere verwijdering van illegale criminelen. Nieuwe wetgeving laat het nu toe om al zes maanden voor de vrijlating van een gedetineerde aan de terugkeer te beginnen werken. Vroeger was dat maar twee maanden. Daarnaast kunnen gevangenen zonder verblijfsrecht enkel nog vervroegd vrijkomen als die effectief het land verlaten. Vorig jaar werden zo 1.437 illegale gedetineerden verwijderd, terwijl dat er in 2014 nog 625 waren. Tot slot drukt ook de uitbreiding van het elektronisch toezicht op de gevangenispopulatie.
Chapeau
De vakbonden reageren gematigd positief op de nieuwe cijfers. "Dit is positief nieuws, maar eind dit jaar sluit wel de afdeling in Tilburg. Om structureel onder de 10.000 te duiken, moet er nog veel werk verricht worden, maar het gaat duidelijk wel de goede kant uit. Als Geens erin slaagt deze belofte waar te maken, kunnen wij alleen maar 'chapeau' zeggen, maar hij deed ook nog andere beloftes", aldus Gino Hoppe van ACOD en Filip Dudal van ACV. De bonden verwijzen naar de aangekondigde aanwerving van 400 nieuwe cipiers en de bouw van nieuwe gevangenissen en cellen. "De eerste signalen zijn positief. In juni en juli zijn er al examens geweest, wij hopen dat dit vanaf september kan leiden tot aanwervingen, want de onderbezetting is vooral in de Vlaamse gevangenissen echt nijpend. Sommige cipiers moeten 20 dagen onafgebroken werken - dat weegt zwaar. En het blijft ook wachten op de nieuwe premie voor flexibeler werken. Het akkoord daarover dateert al van mei, maar het koninlijk besluit is nog altijd niet ondertekend."