'Mijn moeder heeft de leegte, die de dood van mijn vader kort na mijn geboorte liet, nooit kunnen opvullen.' Het doet minister van Justitie Koen Geens (58) heel wat relativeren. Zelfs de staking van Waalse cipiers.

Filmliefhebber, professor financieel recht, ooit bijna rector van de universiteit van Leuven, oprichter van het grootste onafhankelijke advocatenkantoor van het land. Maar ook vader van drie, grootvader van zes - weldra zeven - en echtgenoot van Griet Dupré, een begenadigd keramiste en de dochter van oud-minister Jos Dupré, die hij leerde kennen in zijn studententijd.

Koen Geens (CD&V) uit Huldenberg bij Leuven is niet voor één gat te vangen, maar u kent hem het best als de minister van Justitie die er door de cipiersstaking enkele turbulente weken heeft op zitten. Dieptepunt van de vakbondsacties was de bestorming van zijn kabinet door enkele heethoofden, die grote vernielingen aanrichtten.

'TOTAAL ONGEPAST'

'Ik was in vergadering toen het gebeurde', zegt Geens. 'Via sms vernam ik dat ze binnen waren geraakt. Er was algemeen brandalarm omdat er rookbommen en traangas waren gebruikt, en iedereen moest naar buiten. Mijn secretaresse wilde echter bij mij blijven. Zelfs na die vernielingen vroeg ik of er een delegatie met mij wilde praten. Dat bleek die dag niet meer mogelijk. Daags nadien kwam de Chinese minister van Veiligheid bij ons op bezoek en was de rust teruggekeerd.'

Voor je onthaalmedewerkers was het een traumatische ervaring. Voor jou ook?

We hebben tijdens de bestorming de geplande vergadering gewoon voortgezet. Ik heb kort daarop wel Nadine en Nadia ontmoet, onze dames van het onthaal. Zij moesten echt op de vlucht en al hun persoonlijke bezittingen achterlaten. Ze waren zeker onder de indruk, maar ze gingen ook snel weer aan het werk. Het gedrag van die actievoerders was totaal ongepast en we moeten bekijken welke stappen we strafrechtelijk kunnen zetten. Sociaal overleg moet in wederzijds respect gebeuren, en dat proberen zowel de vakbonden als ikzelf te doen.

Maakte je vrouw zich zorgen?

Zij was 's avonds heel kwaad omdat mijn secretaresse was achtergebleven op het kabinet. Dat vond ze totaal onverantwoord. Ik besefte niet dat mijn secretaresse speciaal voor mij was achtergebleven.

Ondertussen gaat de staking van de Waalse cipiers gewoon door. Word je daar moedeloos van?

Het zou ongepast zijn om in deze omstandigheden moedeloos te worden. Ik moet rustig blijven en vastberaden voortdoen. Ik ben vooral ontgoocheld, omdat ik inzit met de gevangenen. Ik heb al veel gevangenissen bezocht, en in de oudste gebouwen is het nu echt geen pretje om te verblijven.

Dat lijkt niet zo'n populair standpunt. De publieke opinie ziet gevangenissen als luxehotels en gevangenen als uitschot dat leeft op de kap van de belastingbetaler.

Men denkt altijd dat dit alleen anderen overkomt, maar ik zeg vaak tegen mensen: 'Ook uw kinderen zouden gedetineerd kunnen zijn.' Ik heb genoeg slachtoffers en daders gezien om te weten dat dit voorkomt in de beste families. Ga naar de gesloten jeugdinstelling van Evergem, je zal daar kinderen aantreffen die niet van Maghrebijnse afkomst zijn en niet uit de vierde wereld komen. De ouders zijn mensen zoals u en ik. Gevangenen hebben iets verkeerds gedaan en daar willen ze vaak in alle nederigheid voor boeten. Als wij drie uur in de file staan, worden we al ongelukkig, terwijl zij meestal vele jaren vastzitten. In onze gevangenissen is er veel verborgen miserie, ook van de familie van gedetineerden. Gevangenissen zijn geen vergeetputten, maar plaatsen waar mensen worden voorbereid om terug in de samenleving te komen.

Toen geïnterneerde Frank Van den Bleeken euthanasie vroeg, ging je met hem praten in de gevangenis. Zulke drama's raken je blijkbaar heel diep.

Die man kreeg een week voor hij euthanasie zou krijgen te horen dat zijn verzoek alsnog werd geweigerd. Ik wou hem laten voelen dat ik om hem geef. 'Doe geen gekke dingen, we gaan zorgen voor een beter leven voor geïnterneerden', zei ik hem. Sindsdien zijn vierhonderd geïnterneerden verhuisd naar meer geschikte instellingen.

Van den Bleeken bracht een jonge vrouw om het leven. Is het niet moeilijk om zo iemand onder ogen te komen?

Het is en blijft een mens. Hij bleek erg onzeker en vertrouwt zichzelf niet meer. Ik ben toen trouwens ook bij de nabestaanden van het slachtoffer geweest. Het is natuurlijk niet te beschrijven wat zij hebben meegemaakt.

In hoeverre is die compassie ingegeven door je christelijk geloof?

Ik put heel veel inspiratie uit het christendom, maar die vergevingsgezindheid voel ik als mens ook gewoon zo aan. Het voorbeeld van een Moeder Teresa of een Gandhi is een aansporing om het zelf ook beter te doen. Zij waren geweldloos maar desondanks bijzonder krachtdadig.

Terug naar de orde van de dag. De Franstalige cipiers staken, Franstalige magistraten leggen eveneens het werk neer. Sommige Vlaamse partijen pleiten al langer voor een splitsing van justitie. Een goed idee?

In geen enkel federaal land wordt het federaal recht toegepast door rechters van deelstaten. Het is wel denkbaar om bijvoorbeeld het jeugdrecht of welzijnsrecht toe te kennen aan rechters van deelstaten. Maar ik betwijfel of dat nu de oplossing is voor de huidige problemen.

Er wordt gezegd dat jij een justitie uit de negentiende eeuw hebt geërfd, met gerechtsgebouwen die op instorten staan en een gebrek aan computers. Kan je besparen terwijl er eigenlijk miljarden euro's nodig zijn om dat recht te trekken?

Het is niet alleen een kwestie van geld, ook van efficiëntie. Wij hebben meer dan driehonderd justitiegebouwen, tegenover een dertigtal in Nederland. De vraag is waarvoor we meer budget nodig hebben. Ik denk vooral voor een betere infrastructuur en informatica, een werk van lange adem. Maar er is nooit eerder op korte termijn zoveel gepresteerd bij justitie als nu. De voorbije jaren werden drie nieuwe gevangenissen geopend en ook nieuwe gerechtsgebouwen in Hasselt, Gent, Brugge en Antwerpen.

Je doet het goed in de lijst van populairste politici. Ben je daarmee bezig?

Het is niet de drijfveer van mijn acties. Als je de geschiedenis een beetje kent, dan weet je: 'Wat stijgt, zal ooit weer dalen.' Men legt te veel de nadruk op populariteitsscores. Het gaat niet om ons, de individuele politici. Je hebt natuurlijk lui nodig die de goals maken, maar zij zijn op een voetbalveld niet altijd de meest nuttige spelers. Ik zal pas gelukkig zijn als ik op justitie een verschil heb kunnen maken. Als minister van Financiën kon ik bijvoorbeeld een nieuwe bankenwet laten stemmen en de boetes van Europa vermijden. Ik doe mijn werk niet om het water te zien kabbelen, maar om de rivier beter te doen stromen. Als je ziet dat het acht jaar heeft geduurd om Dutroux te berechten... Noorwegen deed er minder dan een jaar over om Anders Breivik voor de rechter te brengen, net als Nederland met de moordenaar van Pim Fortuyn. Waarom slagen wij daar niet in? Onze fraudeprocessen duren vaak tien jaar en langer. Dat moet veranderen.

België wordt een failed state genoemd. Omdat het gerecht faalt?

Die kritiek kan je niet alleen op het gerecht betrekken, dat gaat onder andere ook over de tunnels in Brussel en nutteloze publieke werken.

Je wordt getypeerd als een 'workaholic, bekwaam en secuur, gehaast maar nooit overhaast'. Is dat een beetje herkenbaar?

Ik doe mijn best. Door snel te zijn gaat er weleens iets mis, maar dat proberen we te beperken. Ik ben vaak wel heel erg verstrooid omdat het in mijn hoofd altijd blijft malen. Het gebeurt weleens dat ik choco vraag terwijl ik eigenlijk confituur wil. Alleen wie mij heel erg goed kent, reikt mij in zo'n situatie toch de confituur aan. (lacht)

Een ander citaat over jou: 'Hij ziet eruit als de braafste tjeef maar hij is de leepste'.

(grinnikt) Da's een compliment. Als politicus mag je niet naïef zijn. Maar ik probeer vooral eerlijk en correct te zijn.

Wat doe jij als je niet onderhandelt met boze cipiers en magistraten?

Mijn advocatenkantoor heb ik verlaten, maar ik geef nog wel les in Leuven. Naast het werk hou ik van lezen, ik heb stapels boeken op mijn nachtkastje liggen. Ik luister ook graag naar muziek. We zijn onlangs naar de Koningin Elisabethwedstrijd gegaan. En ik ben dol op films, vooral komedies en aangrijpende drama's. Vroeger fietste ik veel en hadden we een clubje met onder anderen Stefaan De Clerck, Marianne Thyssen en Kris Peeters. We fietsten in 2005 zelfs naar Santiago de Compostela. Heel plezant, het was bijna een scoutskamp. (lacht) Helaas vind ik tegenwoordig de tijd niet meer om te fietsen. Bovendien heb ik een schouderprothese na een val met de fiets en durf ik niet goed meer in een peloton te rijden. Ik wandel en zwem wel nog graag, liefst met mijn vrouw.

Blijft er genoeg tijd over voor je gezin?

Te weinig. Eén of twee uur per week probeer ik toch bij de kleinkinderen te zijn. Ik heb er zes en binnenkort volgt de zevende. In vier jaar tijd werd ik vijf keer opa. De kleinkinderen zeggen 'vake' tegen mij omdat ze hun overgrootouders nog hebben en die zijn dan 'opa'. Ze beginnen stilaan door te krijgen dat het toch niet normaal is dat iemand zo vaak op tv komt als hun vake. (glimlacht) Mijn drie kinderen hebben elk hun eigen roeping: architect, sociaal assistente, en consultant. Zij zijn een grote steun voor mij en sturen geregeld sms'jes.

Je denkt vast: 'Als ze maar geen politicus worden, ze schoppen hen misschien halfdood.'

Helemaal niet. Politiek is ook een roeping. Ik zou hen helpen als ze die richting uit willen, maar ik push dat zeker niet. Ik was zelf 55 jaar toen ik minister werd. Ik heb gewacht om in de politiek te stappen tot mijn schoonvader Jos Dupré er eind jaren negentig mee stopte. Ik heb in mijn leven altijd het geluk gehad dat ik het werk kon doen dat ik graag deed. Ondanks de problemen van de laatste weken maakt de politiek mij zeker niet ongelukkig. Het is een krabbenmand, wordt gezegd. Maar politici kunnen heel solidair zijn met elkaar. Ik héb vrienden in de politiek, zelfs binnen mijn eigen partij. (lacht)

Leven je beide ouders nog?

Mijn moeder is vorig jaar gestorven. Zij verloor haar man, mijn vader, kort na mijn geboorte. Hij was 27 toen hij stierf aan leukemie. Laten we zeggen dat ik veel vaders heb gehad in mijn leven. Je zoekt als kind een vader, hé. Toen ik na de aanslagen van 22 maart de nabestaanden van de slachtoffers ontmoette, kon ik de pijn van mijn moeder een beetje beter begrijpen. Iemand die je kwijt bent, kan je nooit meer vervangen. Dat is voorgoed een breuk in je leven. Mijn moeder heeft die leegte nooit kunnen vullen. Die nabestaanden en ook mijn moeder zijn ongelofelijk sterke mensen.

Cartoonist Erik Meynen beeldt jou steevast uit als eeuwige grapjas. Kan je dat smaken?

(glimlacht) Een heel knappe ziener, die Meynen. Ik lach veel in het openbaar en dat is niet zo gebruikelijk in de politiek. Allicht daarom heeft hij dat opgepikt. Nochtans wordt er tijdens vergaderingen in de Wetstraat best veel gelachen. Er wordt vooral veel stress weggelachen. Didier Reynders en Kris Peeters hebben veel gevoel voor humor. Daar kan je plezier mee maken.

Wat is de beste mop die je laatst hebt gehoord?

Een man en een vrouw ontmoeten elkaar op café. 'Wat doe jij in het leven?' vraagt de vrouw. 'Ik ben visser', zegt de man. 'En wat doe jij?' 'Ik ben lesbienne', antwoordt de vrouw. 'Ik denk de hele dag aan vrouwen en ook 's nachts kan ik het niet loslaten.' De vrouw verlaat het café en een man komt naast de visser zitten. 'Wat doe jij in het leven?' vraagt de nieuwkomer. 'Awel, ik dacht dat ik visser was, maar ik heb nu net ontdekt dat ik eigenlijk lesbienne ben.' (lacht)