De federale regering had het hele weekend begrotingsbesprekingen gehad. Omdat de ministers er maar niet uit raakten, besloot premier Charles Michel op maandagavond 21 maart laat het overleg tijdelijk af te blazen. ‘Dat gaf ons meer tijd’, zegt minister van Justitie Koen Geens (CD&V). ‘Voor het eerst sinds heel lang kon ik nog eens met mijn vrouw ontbijten. Tijdens dat ontbijt hoorde ik het nieuws van Zaventem op de radio. Haast tegelijkertijd kreeg ik een sms’je van Catherine De Bolle, de commissaris-generaal van de federale politie. Ik weet niet meer hoe ze het exact heeft verwoord, maar het was heel beangstigend – ze sprak inderdaad al over verschillende slachtoffers.’
Geens sms’te op zijn beurt meteen de premier en verwittigde zijn veiligheidschef Francisca Bostyn. ‘Zou ik niet naar Zaventem rijden?’, vroeg hij haar nog. Maar zij antwoordde: ‘In geen geval!’. Dus zette hij koers naar Brussel.

Kalm en rustig

Nog voor 9 uur kwam Geens aan in het crisiscentrum, op de hoek van de Hertogstraat en de Wetstraat. Toen stond het al voor iedereen vast dat het om een aanslag ging. ‘Wouter Beke belde mij over Maalbeek. Ons partijhoofdkwartier ligt immers net boven dat metrostation. In het crisiscentrum wist men op dat moment nog van niets.’ Maar geen seconde later begonnen de telefoons te rinkelen. Er was, zegt de minister, niet instant duidelijkheid over de link met Zaventem. Het kon een technisch defect zijn, of een brand. Maar toen de slachtoffers boven kwamen, was er geen twijfel meer.
Geens: ‘Er is toen zeer professioneel en gecoördineerd opgetreden. Alain Lefèvre, het hoofd van het crisiscentrum, had de leiding. Natuurlijk speelde ook federaal procureur Frédéric Van Leeuw een belangrijke rol. Er rust een grote druk op de diensten. Het komt er op zulke momenten op aan geen lukrake bedenkingen te formuleren, niet te speculeren, maar gedisciplineerd en geconcentreerd samen te werken.’
Volgens de minister vertoefde hij in een moeilijk te beschrijven bewustzijnsniveau. ‘Je brein kan maar bepaalde informatie aan, vanaf dan gaat het er reflexmatig en instinctief mee om... Belangrijk is om het hoofd koel te houden. Daarvoor is een centraal commando vereist. En dat was er die dag. Als minister bevoegd voor Justitie probeer je af en toe bij te dragen, waar het een meerwaarde is. Zelf word ik in stresssituaties heel kalm en rustig. Want het omgekeerde helpt absoluut niet.’

Taxichauffeur

Toen het gsm-netwerk het begaf, leerde minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) haar collega’s met WhatsApp werken. ‘Maar ik kan dat nog altijd niet, ik heb gebruikgemaakt van de vaste telefoontoestellen die men onmiddellijk aanbracht. En ik stuurde sms’jes, dat ging wel’, blikt Geens terug.
‘Een van de moeilijkste vragen was: communiceren we nu of niet? En wat zeggen we dan? We hebben twee keer gecommuniceerd: in de voormiddag (om 11.40 uur) en na de Nationale Veiligheidsraad ’s avonds. Dat was... niet gemakkelijk. De tweede keer hebben we heel bewust geen vragen beantwoord van de pers, want die waren lastig. We wilden in de eerste plaats de burger geruststellen. Precieze informatie geven kon nog niet.’
Op een gegeven moment werd Geens ingelicht over het feit dat er huiszoekingen zouden plaatsvinden in het Brusselse. Het was wachten op de machtiging van de onderzoeksrechter. Toen had men al het appartement in de Max Roosstraat in het vizier. ‘In de loop van de voormiddag hoorden we dat een taxichauffeur informatie van goudwaarde had gegeven, maar de link met Parijs was op dat moment nog altijd niet zeker.’

Tv-studio’s

Omstreeks 15 uur wilde de premier een plaatsbezoek brengen met enkele ministers, zijn woordvoerder bracht Geens op de hoogte (Michel was op dat moment niet zelf in het crisiscentrum). De colonne stopte eerst in het crisiscentrum op de luchthaven, vervolgens in het Thon Hotel tegenover het metrostation Maalbeek. ‘Op de plaats van de aanslagen zijn we niet geweest. Maar men heeft ons foto’s getoond, en dat was... niet mooi om zien.’
Na de tweede persconferentie van de regering en federaal procureur Van Leeuw trokken Geens en zijn collega van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) samen naar vier tv-studio’s. ‘Dat hadden onze woordvoerders onderling afgesproken. Daar was geen toestemming of opdracht van de premier voor nodig, hij laat die communicatie aan ons over.’
Omstreeks 22.15 uur, na de opname bij RTL, reed Geens telefonerend terug naar huis. Hij wist niet dat er op dat moment een wake werd gehouden aan de Brusselse Beurs. Onderweg bleven de gebeurtenissen door zijn hoofd malen. ‘Het was een slechte nacht,’ besluit de minister, ‘maar de échte emotionele weerbots kwam voor mij pas de ochtend.

(Peter De LobelInge Ghijs Tekst Eline Bergmans Yves Delepeleire Peter De Lobel Mark Eeckhaut Inge Ghijs Marjan Justaert Nikolas Vanhecke Eveline Vergauwen Tom Ysebaert)