De verontwaardiging bij de oppositie is niet gering. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) wil fraudeurs niet meer strafrechtelijk aanpakken, lazen zij in diens nieuwe Justitieplan. Maar de minister nuanceert fors.

Wat staat er in het plan?

Geens stelde woensdag zijn 135 pagina's tellende Justitieplan voor. Hij wil onder meer alle straffen grondig tegen het licht houden en de celstraf voorbehouden als ultiem redmiddel voor zware inbreuken. Waar al administratieve sancties bestaan – 'bijvoorbeeld in het sociaal, fiscaal en financieel strafrecht' – overweegt de minister 'de penale sanctionering af te schaffen'. Niet langer naar de rechtbank dus.

Hoe reageert de oppositie?

Boos. 'Dus fraude zou niet meer strafrechtelijk worden aangepakt, omdat het procedureel wat lastig is', fulmineerde SP.A-kopstuk en voormalig staatssecretaris voor Fraudebestrijding John Crombez. Ook de PS las in het plan dat de regering niet veel energie meer wilde steken in de aanpak van fiscale fraude. En Groen riep: 'Nog maar eens een bewijs dat deze regering absoluut geen prioriteit maakt van de strijd tegen fiscale fraude. Het gevoel van onrechtvaardigheid, dat nu al leeft bij de bevolking, wordt hier enorm mee versterkt. Deze regering beschermt de grote vissen, en laat de kleine vissen verdrinken.'

Hoe verduidelijkt Koen Geens zijn visie?

In het parlement kreeg minister Geens daar vragen over. 'Ik heb liever een slecht akkoord dan een goed proces', zei hij met een boutade.

Wat hij bedoelde? Liever een akkoord met de fraudeur over een geldboete dan een mooi proces met veel proceduretoestanden, waarbij de redelijke termijn overschreden wordt en de fraudeur uiteindelijk straffeloos vrijkomt.

Geens benadrukte dat grote georganiseerde fraude voor de strafrechter blijft komen. 'Ik heb vier maanden geleden extra middelen vrijgemaakt om financiële criminaliteit te vervolgen. Maar het volstaat dat er vandaag een titel staat in De Tijd (die het nieuws uitbracht, red.), die duidelijk naar een scoop zocht, om u vragen te laten stellen in het parlement. Zou u nu denken dat ik in de vorige regering loyaal met John Crombez voor meer bestraffing van georganiseerde en ernstige fiscale fraude heb geijverd, en dat ik dat nu plots zou vergeten zijn?'

Geens zei wel dat hij de kleinere feiten uit het strafrecht wil, zoals een bedrijf dat de sociale balans niet tijdig indient of de wettelijke feestdagen niet in zijn arbeidsreglement opneemt.

Kortom, zegt Geens:

Er wordt zeker niet overwogen om voor de ernstige en georganiseerde fiscale fraude, die ook nu strafrechtelijk wordt vervolgd, de penale weg af te schaffen. Evenmin wordt overwogen om de penale bestraffing van de zwaarwichtige sociale inbreuken volledig af te schaffen. Evenwel moet men goed beseffen dat ook nu heel wat fiscale fraudedossiers administratief met een stevige fiscale boete worden afgehandeld, en dus niet naar de strafrechter gaan. 'Dit proces is mijn inziens voor verbetering en verscherping vatbaar.'

Geens wil de parketten meer tijd geven door kleinere dossiers weg te halen. 'Om straffeloosheid en een onrechtvaardige behandeling te vermijden, is het fundamenteel dat de parketten zich op de meest ernstige dossiers kunnen richten om de strafrechtelijke vordering in te stellen en tot een effectieve strafrechtelijke uitspraak te komen'

Ik wil aan de situatie van straffeloosheid verhelpen, maar daarbij geldt dat het voor minder zware inbreuken beter is om een effectieve zware fiscale boete te laten opleggen en in te vorderen, dan om strafzaken te zien verzanden in een onwerkbare procedure, een te hoge werklast voor de parketten en een verjaring.

Wie daarover oordeelt, zei Geens ook. 'De beoordeling van de opportuniteit en de haalbaarheid van de strafvordering voor zaken van fiscale en sociale fraude blijft bij het openbaar ministerie.'