De aanslagen van 22 maart reconstrueren, de hulpverlening beoordelen, ons veiligheidssysteem doorlichten en antwoorden vinden op de golf van radicalisering. Dat zijn de uitgebreide bevoegdheden van de Onderzoekscommissie 22/3 die gisteren werd opgericht in de Kamer. Tot het einde van het jaar krijgen de 17 leden de tijd om zich te buigen over de vele vragen die zich opdringen. Of er ook evenveel antwoorden volgen, is onzeker. Want alle partijen hebben wel ergens een politiek belang bij.
1. Wat wordt er onderzocht?
Eerst en vooral wil de commissie een chronologische reconstructie maken van de feiten. Daar zal onder andere de vraag aan bod komen of en wanneer
de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB het bevel kreeg om het metronetwerk te sluiten.Ook bekijkt de commissie hoe de hulpverlening verliep na de aanslagen. Hoewel er veel felicitaties waren voor de hulpdiensten, liep niet alles gesmeerd. Zo viel het communicatienetwerk Astrid uit door overbelasting en moesten hulpverleners noodgedwongen via hun gsm communiceren.De belangrijkste vraag is die naar de architectuur van ons veiligheidssysteem en de samenwerking tussen politie- en veiligheidsdiensten. De directe aanleiding voor de oprichting van de commissie is immers de commotie rond Ibrahim El Bakraoui. De terrorist die zichzelf opblies op Zaventem werd vorige zomer opgepakt aan de Turkse grens en gerepatrieerd. Daarna verdween hij van de radar. De zaak zorgde al bijna voor het ontslag van ministers Koen Geens (CD&V) en Jan Jambon (N-VA).Tot slot buigt de commissie zich over de radicalisering. Waarom telt ons land zoveel meer Syriëstrijders dan andere landen en hoe kan dit worden aangepakt? Oppositiepartij Groen ziet de vraag nog breder en wil ook het buitenlandbeleid van de afgelopen jaren onder de loep nemen.
2. Wie zit in de commissie?
De commissie bestaat uit 17 leden en
wordt voorgezeten door Patrick Dewael (Open Vld). “Helaas heeft de meerderheid niet gekozen voor iemand van de oppositie als voorzitter, zoals bij de commissie-Dutroux het geval was”, zegt Meryame Kitir (sp.a), die ondervoorzitter van de commissie wordt. “Daarmee hadden we echt het signaal gegeven dat alles tot op het bot moet worden uitgezocht.” Naast Dewael en Kitir zetelt met Raf Terwingen (CD&V) nog een derde Limburger in de commissie.
3. Wanneer van start?
Officieel startte de commissie met de aanduiding van de voorzitter. De eerste echte zitting is wellicht voor volgende week. Het mandaat loopt tot 31 december. Daarvoor moeten de leden met een conclusie komen, eventueel aangevuld met opmerkingen over de verantwoordelijkheden die hun onderzoek aan het licht bracht.
4. Wat mogen we verwachten?
Een onderzoekscommissie heeft dezelfde bevoegdheden als een onderzoeksrechter. Ze kan getuigen oproepen en onder ede verhoren en zelfs huiszoekingsbevelen uitvaardigen. Na de zittingen, die openbaar zijn, worden conclusies getrokken die moeten leiden tot een beter beleid. Zo legde de Dutroux-commissie eind jaren 90 de
grondslag voor de politiehervorming. Het is afwachten of er ook nu genoeg politieke wil is om ons veiligheidsbeleid bij te sturen.
5. Wie loopt er gevaar?
“De meerderheid loopt er zenuwachtig bij”, verklaarde Kitir gisteren. Maar ook de linkse oppositie zal niet met een gerust hart de onderzoekscommissie ingaan. Hoewel Geens en Jambon op het eerste zicht het grootste politieke doelwit zijn, is door de reikwijdte van de onderzoeksvragen niemand echt veilig. Want als de commissie zich over de oorzaken van radicalisering buigt, zal het ook al snel over de problemen en de gettovorming in de Brusselse kanaalzone gaan. Dan rijst al snel de vraag in hoeverre de Brusselse PS verantwoordelijkheid draagt. Ook andere oppositiepartijen kunnen in de vuurlinie belanden wanneer het al dan niet gefaalde integratiebeleid van paars en paarsgroen op tafel zal komen.
Timmie VAN DIEPEN ■